Δεν είναι άχαρο, δεν είναι δύσκολο. Δεν βγαίνει, τέτοιες στιγμές που ζει η χώρα μα, κυρίως, οι Ιταλοί, κι από κοντά Ισπανοί και Γερμανοί, να γράφεις για κάτι τόσο περιττό: ποδόσφαιρο και αθλητισμό, γενικότερα. Κίνητρο είναι το βίτσιο μου, να σώνω (από το ’99 που μπήκα στον χ
ώρο) καθετί που γράφω και να ανατρέχω, χρόνια πριν, σε κείμενα. Ανοίγω τα προ δεκαετίας και… δεν με αναγνωρίζω από τον τρόπο, όχι μόνο γραφής, αλλά και σκέψης.
Καθημερινά, στηνόμαστε στις τηλεοράσεις και τρέμουμε μην ο «κυριούλης των 6» κ. Σωτήρης Τσιόδρας πετάξει κάνα νούμερο που θα μας αφήσει «σέκους». Ο οποίος τις προάλλες πέταξε κάτι ενδιαφέρον, αλλά δεν το έπιασαν αρκετοί: ότι η παγκόσμια «γραμμή» είναι σταδιακά να αναφέρονται μόνο τα «σοβαρά κρούσματα» (και όχι τα συνολικά κρούσματα) ανά χώρα. Με διττή ερμηνεία: για να μην πανικοβάλλεται το κοινό ή να κρυφτεί κάτω από το χαλί το πραγματικό μέγεθος των αδιανόητων που ζούμε ως πλανήτης. Αδιανόητων.
Σε μια δεκαετία λοιπόν θα ανατρέχω στα κείμενα της άνοιξης του ’00 που κάτι το οποίο βλέπαμε μόνο σε χολιγουντιανές παραγωγές, έγινε… πράξη. Όχι πως δεν έχει ξαναγίνει, και δεν εννοώ την ισπανική γρίπη πριν από ένα αιώνα. Απλώς τότε δεν υπήρχε διαδίκτυο, δεν υπήρχε τόσο εξαπλωμένη η ιδιωτική τηλεόραση (ώστε να υποστηριχθεί η ανεξάρτητη δημοσιογραφία), δεν υπήρχαν τα social media ώστε τίποτε να μη μείνει κρυφό και φυσικά δεν ελήφθη, εντέλει, κανένα μέτρο καραντίνας ή περιορισμού αφού, όταν συνειδητοποίησαν το μέγεθός του, η Ευρώπη είχε ήδη κρυφτεί κάτω από ένα τεράστιο σύννεφο νέφους. Πυρηνικού.
Η έκρηξη
Το ημερολόγιο έγραφε λοιπόν 26 Απριλίου 1986, οπότε έλαβε χώρα μια από τις πιο χειρότερες εκρήξεις όλων των εποχών. Στον αντιδραστήρα υπ’ αριθμόν 4 στο Τσερνόμπιλ και χρειάστηκε να περάσουν δύο μέρες προτού κάποιοι ανύποπτοι Σουηδοί επιστήμονες, μόλις ένα χιλιόμετρο μακριά από την έκρηξη, αντιληφθούν πως τα παπούτσια τους είχαν μαζέψει ραδιενέργεια… Επέστρεψαν στη χώρα τους, σήμαναν συναγερμό και εντέλει η Σοβιετική Ενωση, που έχει αποκρύψει εμμελώς το γεγονός, αναγκάστηκε να παραδεχθεί την έκρηξη. Όχι τις συνέπειες αυτής…
Ηταν το πρώτο πυρηνικό ατύχημα της ιστορίας που αξιολογήθηκε ως «επιπέδου 7» στην σχετική κλίμακα και όλα ξεκίνησαν το βράδυ μιας αποφράδας Παρασκευής, 25 Απριλίου 1986, ήτοι μια μέρα πριν την έκρηξη. Τότε ο διοικητής του ατομικού σταθμού «Βλαντίμιρ Λένιν» διέταξε να διεξαχθεί ένα πείραμα, που ως στόχο είχε την αύξηση της ασφάλειας του αντιδραστήρα 4, σε περίπτωση που εμφανιζόταν το οποιοδήποτε πρόβλημα.
Στόχος των τεχνικών ήταν να βρουν ένα τρόπο ώστε να μπορεί να αξιοποιηθεί ο ατμός που παράγει ένας πυρηνικός αντιδραστήρας, προκειμένου να παραχθεί ηλεκτρική ενέργεια για να λειτουργεί ο αντιδραστήρας υπό οποιεσδήποτε συνθήκες. Ωστόσο ο κατασκευασμένος μόλις το 1983 αντιδραστήρας, που αποτελούσε το πιο εξελιγμένο μηχάνημα της Σοβιετικής Ενωσης, τους πρόδωσε: οι τεχνικοί Ολεξάντρ Ακίμοφ και Λεονίντ Τοπτούνοφ έκαναν έναν λανθασμένο χειρισμό των ράβδων ελέγχου, οδηγώντας τον αντιδραστήρα σε ασταθή κατάσταση.
Κι όμως, αποφάσισαν να προχωρήσουν στο πείραμα, αγνοώντας τις (ισχυρές) ενδείξεις. Μια από τις πιο εγκληματικές αποφάσεις όλων των εποχών είχε μόλις παρθεί… Η έκρηξη έκανε την ισχύ του αντιδραστήρα να εκτοξευτεί δέκα φορές πιο πάνω από την προβλεπόμενη, από τους σχεδιαστές του, βαθμίδα. Η δεύτερη έκρηξη ήταν θέμα δευτερολέπτων. Και έγινε…
Η σοβιετική Κυβέρνηση δια στόματος του γενικού γραμματέα του κόμματος, Μιχαΐλ Γκορμπατσόφ, επίσημα προειδοποίησε τον κόσμο για τις συνέπειες της καταστροφής στις 9 Μάιου. Πολύ αργά.
Το μοιραίο λάθος…
Ουδείς αρμόδιος διέταξε μάλιστα την εκκένωση της γειτονικής πόλης Πρίπιατ, όπου κατοικούσαν 50.000 άτομα, κυρίως εργαζόμενοι του σταθμού. Ο ευρύτερος πληθυσμός ενημερώθηκε για το ατύχημα δύο μέρες, μετά με ένα ρεπορτάζ μόλις 20 δευτερολέπτων που έπαιξε στην κρατική τηλεόραση, όταν πια η ραδιενέργεια είχε ξεφύγει από τη σοβιετική επικράτεια. Σήμερα, μια περιοχή 31 χιλιομέτρων γύρω από το εργοστάσιο παραμένει μια απαγορευμένη ζώνη και δεν θα είναι κατοικήσιμη για τα επόμενα 20.000 χρόνια…
Απόρροια του ατυχήματος, 237 νεκροί μέσα στους πρώτους μήνες, η πλειονότητα εκ των οποίων πυροσβέστες και διασώστες. Ο συνολικός αριθμός των θανάτων στην περιοχή είναι δύσκολο να καθοριστεί επακριβώς λόγω της μυστικοπάθειας του τότε καθεστώτος, η οποία οδήγησε σε ελλιπή καταγραφή των σχετικών στοιχείων.
Ωστόσο, κοιτάξτε γύρω σας. Μικρός τότε, θυμάμαι τις κουβέντες των «μεγάλων» αλλά και ρεπορτάζ της εποχής: σε 30 χρόνια θα φανεί η πραγματική ζημιά. Πέρασαν τρεις δεκαετίες και σχεδόν σε κάθε σπίτι ακούς «καρκίνος». Τι να πεις…
…και η (ένοχη) σιωπή του Λομπανόφσκι
Λίγες ημέρες μετά το ατύχημα, 2 Μαΐου, γράφτηκε ιστορία ποδοσφαιρικά καθώς για πρώτη, και μόνη, φορά στην ιστορία ένας τελικός ευρωπαϊκής διοργάνωσης διεξήχθη… Παρασκευή. Το επικείμενο Μουντιάλ του Μεξικού είχε περιορίσει τις διαθέσιμες ημερομηνίες, με τις Ντινάμο Κιέβου και Ατλέτικο Μαδρίτης να κοντράρονται στον τελικό του Κυπέλλου Κυπελλούχων. Μια ημέρα νωρίτερα έλαβε χώρα, κλασικά, η συνέντευξη Τύπου του (πάντα βλοσυρού) Βαλερί Λομπανόφσκι, «αρχιτέκτονα» της αναγεννημένης σοβιετικής (και νυν ουκρανικής) και ο Λουίς Αραγονιές.
Οι παριστάμενοι δημοσιογράφοι αναρωτιόνταν αν έπρεπε να ρωτήσουν ή όχι τον τεχνικό της Ντινάμο για το Τσερνόμπιλ: οι περισσότεροι αγνοούσαν το γεγονός! Τότε το ίντερνετ, για να διαδοθούν τα νέα, δεν υπήρχε… Ο Λομπανόφσκι έκοψε κάθε κουβέντα για το «ατυχές συμβάν», όπως το χαρακτήρισε. Ο (παρόντας τότε στη Λιόν ως απεσταλμένος της ΕΡΤ) Χρήστος Σωτηρακόπουλος, αγνοήθηκε όταν μετέφερε τα νέα στην Ελλάδα και στην ΕΡΤ. Η ώρα του ματς συνέπιπτε μάλιστα με την… περιφορά του Επιταφίου και μεταδόθηκε σε μαγνητοσκόπηση την επόμενη, Μεγάλο Σάββατο μεσημέρι.
Για την ιστορία η Ντινάμο, με καλύτερο παίκτη τον Ολεγκ Μπλαχίν στο κύκνειο ποδοσφαιρικό του άσμα, διέλυσε με 3-0 τους Ισπανούς…
Παίζοντας μπάλα στο Τσερνόμπιλ
Κι όμως νωρίτερα, την Κυριακή 27 Απριλίου 1986, ακριβώς μια μέρα μετά το πυρηνικό ατύχημα, η Ντινάμο υποδέχθηκε στο Κίεβο τη Σπαρτάκ Μόσχας και τη νίκησε 2-0, αναχωρώντας για τη Λιόν δύο 24ωρα αργότερα για τον τελικό. Χρόνια αργότερα ο τότε αρχηγός των «μινγκ» του Λομπανόφσκι, Βλαντίμιρ Μπεσόνοφ, αποκάλυψε ότι ο «προφέσορας» του σοβιετικού ποδοσφαίρου ήταν ενήμερος για το ατύχημα (ενώ ο υπόλοιπος πλανήτης το αγνοούσε!). Όταν, δε, πήγαν στο αεροδρόμιο του Κιέβου, τους συστήθηκε ρητώς από κυβερνητικούς να συζητήσουν με τους ξένους δημοσιογράφους μόνο για τον αγώνα «και τίποτε άλλο».
Όταν η αποστολή της Ντινάμο επέστρεψε, το Κίεβο έδειχνε νεκρή πόλη. Τα παιδιά είχαν απομακρυνθεί, το ίδιο και οι γυναίκες. Ο Μπεσόνοφ θυμήθηκε μάλιστα ότι στο Κίεβο εκείνες τις μέρες διοργανώθηκε μια μεγάλη, ετήσια ποδηλατοδρομία «αλλά δεν ήρθε κανείς από τους ξένους ποδηλάτες που αρχικά δήλωσαν συμμετοχή. Μόνο Σοβιετικοί, Ανατολικογερμανοί και Κορεάτες εμφανίστηκαν». Η απορία, του λύθηκε αργότερα…
Ενα χρόνο μετά την καταστροφή, ομάδα βετεράνων της εθνικής ομάδας της ΕΣΣΔ πήγε στο Τσερνόμπιλ για να στηρίξει ψυχολογικά όσους κατοίκους είχαν απομείνει εκεί, δίνοντας αγώνα με μια τοπική ομάδα, μόλις 20 χλμ. από το σημείο της έκρηξης. Ο Γκενάντι Λογκοφέτ θυμήθηκε ότι πριν το ταξίδι τους προειδοποίησαν να μη φάνε, να μην πιουν τίποτε και να πετάξουν κατόπιν τις εμφανίσεις τους. Στο γήπεδο επικρατούσε νεκρική σιωπή, μετά τη λήξη όμως ο Εντικ Στρελτσόφ (παρά τις προειδοποιήσεις) αποφάσισε να πλύνει τα παπούτσια του με νερό. Πέθανε τρία χρόνια μετά, το 1990, από καρκίνο.
Το νέφος στην Ελλάδα
Μέρος του ραδιενεργού νέφους από το Τσερνόμπιλ έφτασε και στην Ελλάδα μετά από μερικές μέρες. Εννοείται ότι προκλήθηκε πανικός στον πληθυσμό, ειδικά για την ασφάλεια των τροφίμων, με τον κρατικό μηχανισμό να κάνει συστάσεις για αποφυγή του φρέσκου γάλακτος και το καλό πλύσιμο φρούτων και λαχανικών. Σας θυμίζει κάτι με τα… νυν; Σωστά σας θυμίζει.
Το ραδιενεργό νέφος επηρέασε κυρίως την Βόρεια Ελλάδα και τη Θεσσαλία, όπου χρόνια αργότερα ανιχνεύονταν ποσά ραδιενέργειας υψηλότερα του κανονικού. Μετρήσεις που έγιναν το 1996 έδειξαν εκπομπές καισίου στα 65 κιλομπεκερέλ ανά τετραγωνικό μέτρο με το όριο επικινδυνότητας να βρίσκεται στα… 5. Υπολογίζεται δε ότι το 1986 έγιναν περίπου 2.500 τεχνητές εκτρώσεις το 1986 από γονείς οι οποίοι φοβήθηκαν τις πιθανές επιπτώσεις της ραδιενέργειας στο έμβρυο.
Το στοίχημα συνεχίζεται
Πάμε και στα… δικά μας, με ό,τι έχει απομείνει τέλος πάντων. Μετά τους Ρώσους, που προχώρησαν σε αναβολή στις αρχές της εβδομάδας, είχαν απομείνει οι Τούρκοι, σε πείσμα του Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν, η χώρα του οποίου θυμίζει την προπαγάνδα της (προαναφερθείσας) Σοβιετικής Ενωσης. Από τη στιγμή όμως που υπήρξαν διαρροές, από ξένους επιστήμονες, για χιλιάδες κρούσματα (!), δεν υπήρχε πια περιθώριο να συνεχιστεί η αγωνιστική δράση, ακόμη και κεκλεισμένων των θυρών. Εξ ου και αναβλήθηκαν όλα, μέχρι νεοτέρας
Είχε και την… πλάκα του διότι, μεσοβδόμαδα πέρασα μια μικρή κρίση… ηλικίας. Ψάχνοντας, μιας και η προετοιμασία της μελέτης ξεκινά πάντα μέρες πριν, το πρόγραμμα στη β’ κατηγορία της Τουρκίας, μπας και βγει κάνα σημείο, πάνω από τους μισούς προπονητές τους πρόλαβα… παίκτες, αναλύοντας τη SuperLig την προηγούμενη δεκαετία! Είπαμε, κρίση ηλικίας…
Πέρα από την πλάκα, όσο κρατά το… lockout ελέω κορωνοϊού, χρειάζεται προσοχή, σύνεση και… ψάξιμο. Στο τελευταίο θα συμβάλει δραστικά το Foxbet.gr καθώς θα βρείτε, σταδιακά, αναλύσεις από πρωταθλήματα που κάποτε… ούτε που φανταζόμασταν. Ωστόσο η συλλογή πληροφοριών ανέκαθεν βοηθούσε τον παίκτη.
Αν και εμμένω, χρόνια τώρα, ότι καλύτερος tipster από το ένστικτό σου, δεν υπάρχει, σαφέστατα συμβάλει στο να ολοκληρωθεί η μελέτη ενός αγώνα και έγκυρα και έγκαιρα. Δύο στοιχεία που θαρρώ ότι χαρακτηρίζουν εδώ, εμάς τους… αλεπουδιάρηδες.
