Ολοκληρωμένο πρόγραμμα, με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ 2014-2020, ενδεικτικού συνολικού προϋπολογισμό 100 εκατ. ευρώ, κατανεμημένο και στις 13 Περιφέρειες της χώρας, για την διάσωση και αποκατάσταση των ιδιωτικών διατηρητέων κτηρίων και μνημείων αλλά και την επανένταξη των κτηρίων και των επιμέρους χρήσεών τους στην σύγχρονη κοινωνική και οικονομική ζωή εξετάζει η κυβέρνηση.
Το πρόγραμμα για τα διατηρητέα κτίρια, που έχει εκπονήσει ο Πανελλήνιος Σύλλογος Ιδιοκτητών Διατηρητέων Κτιρίων και Μνημείων, σύμ
φωνα με πληροφορίες του ecopress παρουσιάστηκε και παραδόθηκε από τον πρόεδρο του Συλλόγου Νίκο Χαρκιολάκη στον πρόεδρο της εταιρίας «Ανάπλαση ΑΕ» Νίκο Μπελαβίλα.
Ο πρόεδρος της «Ανάπλαση ΑΕ» ανέλαβε δέσμευση να καταθέσει το πρόγραμμα για τα διατηρητέα στο γραφείο του πρωθυπουργού Α. Τσίπρα στο Μέγαρο Μαξίμου και παράλληλα στους εποπτεύοντες τον φορέα του, υπουργούς Επικρατείας, Υποδομών και Περιβάλλοντος Α. Φλαμπουράρη, Χρ. Σπίρτζη και Γ. Σταθάκη, για να ληφθούν νομοθετικές και χρηματοδοτικές αποφάσεις, ώστε να τεθεί άμεσα σε εφαρμογή.
Οι πληροφορίες του ecopress αναφέρουν επίσης ότι το πρόγραμμα διάσωσης των διατηρητέων κτιρίων μέσω ΕΣΠΑ κινεί το ενδιαφέρον κομμάτων της αντιπολίτευσης και δημοτικών παρατάξεων. Ακομη ότι με εντολή του προέδρου της ΝΔ Κ. Μητσοτάκη εντεταλμένοι παράγοντες του κόμματος του ζήτησαν ενημέρωση από τον Πανελλήνιος Σύλλογος Ιδιοκτητών Διατηρητέων Κτιρίων και Μνημείων, προκειμένου να αξιοποιήσουν τις προτάσεις του, στο πλαίσιο της διαμόρφωσης των προγραμματικών θέσεων του κόμματος τους.
Πιλοτική εφαρμογή
Το ecopress φέρνει στη δημοσιότητα την πρόταση του «ειδικού ευρωπαϊκού προγράμματος για την ένταξη διατηρητέων κτηρίων και μνημείων που ανήκουν σε ιδιώτες (πολίτες και φορείς ΝΠΔ και ΙΔ) στο νέο ΕΣΠΑ 2014-2020».
Στον πυρήνα της πρότασης είναι να αρχίσει άμεσα απευθείας από το υπουργείο Ανάπτυξης, πιλοτικό πρόγραμμα της τάξης των 5 εκατ. ευρώ για μικρό αριθμό αποκατάστασης και επανάχρησης εμβληματικών διατηρητέων κτιρίων, ως σημείο και βάση αναφοράς για την γενική εφαρμογή του προγράμματος.
Σημειώνεται ότι ο Σύλλογος εκπροσωπεί συνολικά 20.000 ιδιοκτήτες διατηρητέων κτηρίων (δηλ. των χαρακτηρισμένων από το ΥΠΕΝ, το Υπουργείο Μακεδονίας – Θράκης και το Υπουργείο Αιγαίου) και μνημείων (δηλ. των χαρακτηρισμένων από το ΥΠΠΟΑ).
Πρόγραμμα και υποπρογράμματα
Το πρόγραμμα, που υπογράφει ο Νίκος Χαρκιολάκης, αρχιτέκτονας μηχανικός , πρόεδρος του Πανελληνίου Συλλόγου Ιδιοκτητών Διατηρητέων Κτιρίων και Μνημείων, επίτιμος διευθυντής Αναστήλωσης Νεώτερων και Σύγχρονων Μνημείων του ΥΠΠΟ περιλαμβάνει 2 κύρια και 3 μικρότερα, υποστηρικτικά των πρώτων, υποπρογράμματα.
Το πρώτο κύριο υποπρόγραμμα περιλαμβάνει την επισκευή – αποκατάσταση όψεων και στεγών ή δωμάτων 500 περίπου διατηρητέων κτηρίων και μνημείων. Το δεύτερο κύριο υποπρόγραμμα περιλαμβάνει την πλήρη αποκατάσταση, ανάδειξη και επανάχρηση 50 περίπου διατηρητέων κτηρίων και μνημείων μεγάλης αρχιτεκτονικής ή/και ιστορικής αξίας. Όλα τα υποπρογράμματα θα αφορούν το σύνολο της επικράτειας της χώρας.
Συνάντηση «Ανάπλαση ΑΕ» και Ιδιοκτητών διατηρητέων
Για τη συνάντηση με το διοικητικό συμβούλιο του Πανελλήνιου Συλλόγου Ιδιοκτητών Διατηρητέων Κτιρίων και Μνημείων, που πραγματοποίησε ο Πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της «Ανάπλασης Αθήνας Α.Ε.» Νίκος Μπελαβίλας, συνεπικουρούμενος από τα μέλη της τεχνικής ομάδας του Οργανισμού, στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης για τα προγραμματισμένα έργα αναμόρφωσης της πρωτεύουσας, εκδόθηκε σχετική ανακοίνωση στην οποία αναφέρεται ότι:.
«Μεταξύ άλλων, στη συνάντηση συζητήθηκε το θέμα των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι μικροϊδιοκτήτες εγκαταλελειμμένων κτιρίων που επιθυμούν να τα αποκαταστήσουν, τα προβλήματα γραφειοκρατίας με τα οποία έρχονται αντιμέτωποι καθώς επίσης και η κωλυσιεργία των αρμόδιων υπηρεσιών που εκδίδουν τις σχετικές εγκρίσεις.
Ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Συλλόγου κ. Νίκος Χαρκιολάκης, πλαισιωμένος από τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου Λιάνα Παλαιολόγου, Αντώνη Ιωακειμίδη και Μαργαρίτα Θωμάκου, κατέθεσε προτάσεις για την αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου στην κατεύθυνση του ενιαίου τρόπου εκπόνησης μελετών για τα ιστορικά κτίρια, αλλά και για την εξασφάλιση αναπτυξιακών κινήτρων προκειμένου τα εν λόγω ακίνητα να αποκατασταθούν και να επαναχρησιμοποιηθούν. Από την πλευρά του, ο Πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Οργανισμού κ. Νίκος Μπελαβίλας δήλωσε ότι θα μεταφέρει όλες τις κατατεθείσες προτάσεις στους συναρμόδιους εποπτεύοντες υπουργούς, με την «Ανάπλαση Αθήνας Α.Ε.» να συμμετέχει στην προσπάθεια αξιοποίησης των δεκάδων ερειπωμένων ακινήτων του Δημοσίου».
Η ανακοίνωση της «Ανάπλαση ΑΕ» καταλήγει αναφέροντας ότι ο κ Μπελαβίλας «εγγυήθηκε ότι θα αναζητηθούν το συντομότερο τρόποι συνεργειών, προκειμένου να υλοποιηθούν δράσεις προς τη σωστή κατεύθυνση για την αποκατάσταση όλου αυτού του αποθέματος που διαδραματίζει ρόλο στην αναβίωση του ευρύτερου ιστορικού κέντρου της Αθήνας».
Ολόκληρη η πρόταση
Ολόκληρη η παρουσίαση της πρότασης του «ειδικού ευρωπαϊκού προγράμματος για την ένταξη διατηρητέων κτηρίων και μνημείων που ανήκουν σε ιδιώτες (πολίτες και φορείς ΝΠΔ και ΙΔ) στο νέο ΕΣΠΑ 2014-2020», που κατέθεσε ο Νίκος Χαρκιολάκης, αρχιτέκτονας μηχανικός , πρόεδρος του Πανελληνίου Συλλόγου Ιδιοκτητών Διατηρητέων Κτιρίων και Μνημείων, έχει ως εξής:
ΣΤΟΧΟΙ
Οι στόχοι της πρότασής μας δεν περιορίζονται στην διάσωση και αποκατάσταση ενός αριθμού διατηρητέων κτηρίων και μνημείων, που θα ήταν βέβαια και χρήσιμο και θεμιτό από κάθε άποψη, αλλά επεκτείνονται στην ένταξη ή και επανένταξη των κτηρίων αυτών και των επιμέρους χρήσεών τους στην σύγχρονη κοινωνική και οικονομική ζωή, με άλλα λόγια οι στόχοι της πρότασής μας αφορούν κατά κύριο λόγο στην Ανάπτυξη της χώρας.
Ο κύριος μάλιστα στόχος της πρότασής μας, εκτός από αναπτυξιακός, είναι ψυχολογικός· μιας και οι περισσότεροι και μεγαλύτεροι Οικονομολόγοι του κόσμου υποστηρίζουν ότι η άνοδος της Οικονομίας μιας χώρας είναι κυρίως θέμα Ψυχολογίας της Αγοράς. Και για ποιά Ψυχολογία της Αγοράς και για ποιό success story μπορούμε να μιλάμε σήμερα στην Ελλάδα όταν τα ιστορικά κέντρα των πόλεων μας, οι παραδοσιακοί μας οικισμοί, οι τουριστικές μας περιοχές κλπ μέρη βρίθουν από εγκαταλελειμμένα ή ετοιμόρροπα ή και καμμένα κτήρια, που το ίδιο το Κράτος έκρινε ως αναγκαία την διατήρηση τους και σήμερα φαίνεται σε πλήρη αδυναμία να εξασφαλίσει;
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Το Πρόγραμμα με προτεινόμενο ενδεικτικό συνολικό προϋπολογισμό 100 εκατ. €, κατανεμημένο και στις 13 Περιφέρειες της χώρας, με βάση πληθυσμιακά καταρχήν κριτήρια, συνιστά, αφ’ ενός μεν, ένα καινοτόμο και πρωτοποριακό μέτρο, επειδή ουδέποτε εφαρμόστηκε σε τέτοια έκταση και κλίμακα για την προστασία της συγκεκριμένης Αρχιτεκτονικής μας Κληρονομιάς και την αναβάθμιση της Ποιότητας Ζωής των κατοίκων και επισκεπτών της χώρας, αφ’ ετέρου δε, συνιστά ένα Αναπτυξιακό και Αντιυφεσιακό μέτρο, επειδή θα αποτελέσει γενναία οικονομική ενίσχυση στα 50 περίπου επαγγέλματα της Οικοδομής, που κατά τα τελευταία χρόνια έχουν υποστεί τεράστια καθίζηση, και, σε συνδυασμό όλων των ανωτέρω, συνιστά και ένα μέτρο αναβάθμισης της Ποιότητας του Τουρισμού της χώρας.
Το Πρόγραμμα θα περιλαμβάνει 2 κύρια και 3 μικρότερα, υποστηρικτικά των πρώτων, Υποπρογράμματα. Το πρώτο κύριο Υποπρόγραμμα περιλαμβάνει την επισκευή – αποκατάσταση όψεων και στεγών ή δωμάτων 500 περίπου διατηρητέων κτηρίων και μνημείων. Το δεύτερο κύριο Υποπρόγραμμα περιλαμβάνει την πλήρη αποκατάσταση, ανάδειξη και επανάχρηση 50 περίπου διατηρητέων κτηρίων και μνημείων μεγάλης αρχιτεκτονικής ή/και ιστορικής αξίας. Όλα τα Υποπρογράμματα θα αφορούν το σύνολο της επικράτειας της χώρας.
ΥΠΟΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 1
Υποπρόγραμμα επισκευής – αποκατάστασης όψεων και στεγών ή δωμάτων διατηρητέων κτηρίων και μνημείων, που βρίσκονται σε ιστορικά κέντρα πόλεων, σε ιστορικούς οδικούς άξονες, σε παραδοσιακούς οικισμούς και σε τουριστικές περιοχές της χώρας, ενδεικτικού προϋπολογισμού 45 εκατ. €, με δυνατότητα διάθεσης μέχρι 100.000 € για κάθε κτήριο και πρόβλεψη ένταξης 400 – 500 κτηρίων σε ολόκληρη την χώρα. Ως πιλοτικό, του προτεινόμενου Υποπρογράμματος, μπορεί να θεωρηθεί το πρόγραμμα αποκατάστασης όψεων των κτηρίων επί της οδού Αθηνάς και της πλατείας Ομονοίας κλπ πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας του 2004 από την ΕΑΧΑ, με δεδομένη την νομικά αποδεκτή άποψη ότι «οι εξωτερικές όψεις των κτηρίων αποτελούν τμήμα του δημόσιου χώρου της πόλης».
ΥΠΟΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2
Υποπρόγραμμα πλήρους αποκατάστασης, ανάδειξης και επανάχρησης διατηρητέων κτηρίων και μνημείων μεγάλης αρχιτεκτονικής ή/και ιστορικής αξίας, ενδεικτικού προϋπολογισμού 45 εκατ. € με δυνατότητα διάθεσης από 500.000 € έως 1 εκατ. € για κάθε κτήριο και με πρόβλεψη ένταξης 50 περίπου κτηρίων σε ολόκληρη την χώρα. Ως πιλοτικό του προτεινόμενου Υποπρογράμματος, μπορεί να θεωρηθεί το πρόγραμμα αποκατάστασης διατηρητέων κτηρίων ή/και μνημείων που φιλοξένησαν σημαντικά ιστορικά πρόσωπα της χώρας, όπως η Οικία του Παύλου Μελά, που εντάχθηκε το 2011 στο ΠΔΕ του ΥΠΠΟ.
ΥΠΟΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 3
Υποπρόγραμμα ενίσχυσης επιχειρήσεων παραδοσιακών υλικών απαραίτητων για την αποκατάσταση της Αρχιτεκτονικής μας Κληρονομιάς διατηρητέων κτηρίων και μνημείων, ενδεικτικού προϋπολογισμού 2-3 εκατ. €, όχι μόνο για την αποφυγή απαράδεκτων και κοστοβόρων εισαγωγών από το εξωτερικό αλλά και με απώτερο στόχο τις εξαγωγές ελληνικών παραδοσιακών υλικών (π.χ. χειροποίητων κεραμιδιών και πλακών, τσιμεντοπλακιδίων, κεραμικών διακοσμήσεων κλπ) στο εξωτερικό.
ΥΠΟΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 4
Υποπρόγραμμα ενίσχυσης επιχειρήσεων εφαρμογής παραδοσιακών τεχνικών απαραίτητων για την στερέωση και αποκατάσταση διατηρητέων κτηρίων και μνημείων, ενδεικτικού προϋπολογισμού 2 – 3 εκατ. €, για την εξειδίκευση και πρακτική άσκηση νέων ανθρώπων σε επαγγέλματα της Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς (π.χ. λιθοδομών και ξυλόπηκτων τοιχοποιιών, ξύλινων στεγών και πατωμάτων, τραβηχτών επιχρισμάτων όψεων κλπ) από τους τελευταίους εναπομείναντες Έλληνες ή και αλλοδαπούς παραδοσιακούς τεχνίτες της χώρας.
ΥΠΟΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 5
Υποπρόγραμμα καταγραφής και τεκμηρίωσης διατηρητέων κτηρίων και μνημείων, ενδεικτικού προϋπολογισμού 2 – 3 εκατ. €, από κλιμάκια νέων Αρχιτεκτόνων αποφοίτων μεταπτυχιακών σπουδών Αποκατάστασης Μνημείων (π.χ. με βάση το σύστημα IPCE του Συμβουλίου της Ευρώπης κλπ), για την, επιτέλους, απόκτηση, εντός του ευλόγου χρόνου της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου 2014 – 2020, ενός Ενιαίου Αρχείου, και μάλιστα ψηφιακού, των διατηρητέων κτηρίων και μνημείων της χώρας.
ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
- ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΜΕΛΕΤΩΝ
Η εκπόνηση των αναγκαίων μελετών ωρίμανσης των έργων θα γίνει με φροντίδα και δαπάνη των ίδιων των ιδιοκτητών των διατηρητέων κτηρίων και μνημείων, με δυνατότητα μερικής (π.χ. μέχρι 50% της πραγματικής δαπάνης) ή και ολικής επιδότησης. Επισημαίνεται εδώ ότι, στις περιπτώσεις του Υποπρογράμματος 1, οι μελέτες είναι δυνατόν να εκπονούνται και με φροντίδα και δαπάνη των Δήμων στους οποίους υπάγονται τα διατηρητέα κτήρια και μνημεία, και ότι, λόγω της έλλειψης εγκεκριμένων Προδιαγραφών των μελετών ή/και Τιμολογίων των εργασιών αυτών, θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι επικαιροποιημένες σχετικές Οδηγίες της ΔΑΝΣΜ του ΥΠΠΟΑ.
- ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΕΙΣ ΜΕΛΕΤΩΝ
Η αδειοδότηση των έργων (εγκρίσεις μελετών και άδειες δόμησης) θα γίνουν κανονικά από τις κατά περίπτωση αρμόδιες Υπηρεσίες του ΥΠΕΝ (Δ/νση Αρχιτεκτονικής – Τμήμα Παραδοσιακών Οικισμών) ή/και του ΥΠΠΟΑ (Εφορείες Αρχαιοτήτων ή/και Νεωτέρων Μνημείων, Δ/νσεις Αναστήλωσης κλπ) και τις κατά τόπους αρμόδιες Υπηρεσίες Δόμησης, με μόνη προϋπόθεση την αυστηρή τήρηση εκ μέρους των Υπηρεσιών της 3μηνης προθεσμίας που ορίζει ο Νόμος!
- ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ
Οι ιδιοκτήτες των διατηρητέων κτηρίων και μνημείων θα αναλάβουν εξ ολοκλήρου την δαπάνη της εθνικής συμμετοχής της χώρας μας στο Πρόγραμμα (ήτοι, 10 εκατ. €, εφόσον η εθνική συμμετοχή διατηρηθεί στο 10% του Προγράμματος ή 5 εκατ. €, εφόσον η εθνική συμμετοχή περιοριστεί στο 5%).
Η ανωτέρω προτεινόμενη ιδιωτική και κοινοτική συμμετοχή, κατ’ εξαίρεση των ποσοστών ιδιωτικής και εθνικής συμμετοχής που ισχύουν στα μέχρι τώρα Κοινοτικά Προγράμματα της χώρας, βασίζεται, αφ’ ενός μεν, στην συνεχιζόμενη οικονομική κρίση που πλήττει ιδιαίτερα τον ιδιωτικό τομέα και ακόμη περισσότερο τα «νοικοκυριά», στα οποία κυρίως απευθύνεται το Πρόγραμμα, αφ’ ετέρου δε, στην πρόσφατη καθιέρωση του ΕΝΦΙΑ, που εξαντλεί τα όποια οικονομικά αποθέματα, τόσο για ιδιωτική συμμετοχή στο Πρόγραμμα ανώτερη του προτεινόμενου ποσοστού όσο και για την ανάληψη του υψηλού κόστους ιδιωτικού τραπεζικού δανεισμού, ούτως ή άλλως δυσχερούς υπό τις σημερινές συνθήκες.
Πιστεύουμε ότι η κατ’ εξαίρεση αυτή προτεινόμενη αναλογία μεταξύ ιδιωτικής και κοινοτικής συμμετοχής θα έπρεπε και θα μπορούσε να εγκριθεί, για τους παραπάνω λόγους, από την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση.
- ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ – ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΙ
Διευκρινίζεται ότι δικαίωμα συμμετοχής στο Πρόγραμμα, πλην των ιδιωτών πολιτών, θα έχουν και φορείς (ΝΠΔ και ΙΔ), όπως π.χ. Δήμοι, Ι. Μητροπόλεις, Ιδρύματα, Εταιρείες, Σύλλογοι κλπ, εφόσον είναι ιδιοκτήτες διατηρητέων κτηρίων ή/και μνημείων ή τους έχουν παραχωρηθεί από το Δημόσιο.
- ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Η αξιολόγηση (επιλογή, προέγκριση και τελική έγκριση) των κτηρίων και μνημείων του Προγράμματος προτείνουμε να γίνει από το Υπουργείο Ανάπτυξης ή/και Τουρισμού για κάθε Περιφέρεια ξεχωριστά, αλλά από ανεξάρτητες 7μελείς Επιστημονικές Επιτροπές, με την συμμετοχή εκπροσώπων (κατά προτίμηση εξειδικευμένων και έμπειρων Αρχιτεκτόνων), του ΥΠΕΝ (2), του ΥΠΠΟΑ (2), των Πολυτεχνικών Σχολών (2) και του Πανελληνίου Συλλόγου Ιδιοκτητών Διατηρητέων Κτηρίων και Μνημείων (1).
- ΦΟΡΕΙΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ
Η εκτέλεση των έργων του Υποπρογράμματος (1) θα μπορούσε να γίνει από πιστοποιημένες Τεχνικές Υπηρεσίες ή Οργανισμούς των Δήμων ενώ των έργων του Υποπρογράμματος (2) από αντίστοιχες πιστοποιημένες Τεχνικές Υπηρεσίες ή Οργανισμούς στις οποίες υπάγονται τα διατηρητέα κτήρια και μνημεία, ως και ΝΠΔ και ΙΔ (π.χ. Ι. Μητροπόλεις, Ι. Μονές, Ιδρύματα, Αστικές Μη Κερδοσκοπικές Εταιρείες ειδικού σκοπού κλπ).που υφίστανται ή που θα συσταθούν από τους ιδιοκτήτες διατηρητέων κτηρίων και μνημείων.
ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
Απαραίτητη προϋπόθεση, μετά την καταρχήν έγκριση ή μάλλον προέγκριση του προτεινόμενου Προγράμματος, για την περαιτέρω διαδικασία εγκρίσεων, από τους αρμόδιους Εθνικούς και Κοινοτικούς φορείς, και τελικής εφαρμογής, είναι, κατά την γνώμη μας, η σύνταξη ενός πλήρους και σύμφωνου με την ισχύουσα Εθνική και Κοινοτική νομοθεσία τεύχους του Κανονισμού του Προγράμματος, κατά το πρότυπο άλλων αντίστοιχων Κοινοτικών Προγραμμάτων, π.χ. Πρόγραμμα «Εξοικονομώ Κατ’ Οίκον» κλπ.
Ο Σύλλογός μας αναλαμβάνει την δέσμευση να συμβάλει, στο μέτρο των δυνατοτήτων του, στην σύνταξη του Κανονισμού αυτού, με την βεβαιότητα ότι ολόκληρη η Ελληνική Κοινωνία θα επικροτήσει την πολιτική ηγεσία της χώρας στην ανάληψη της πρωτοβουλίας αυτής, για την διάσωση και ανάδειξη της Αρχιτεκτονικής μας Κληρονομιάς ως ουσιώδη παράγοντα και για την Ανάπτυξη της πατρίδας μας.
