Άρθρο Θ.Κολιζέρα

ΤΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΚΑΙ ΠΟΤΑ Η «ΒΑΡΙΑ» ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΗΣ  ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟΝ ΚΛΑΔΟ ΣΤΗ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ

Όπως σε όλη την Ελλάδα και στην Πελοπόννησο κλάδος των Τροφίμων – Ποτών επηρεάστηκε λιγότερο από όλους τους άλλους κλάδους της μεταποίησης στη διάρκεια της καπιταλιστικής κρίσης. Ακόμα και στα χρόνια της ύφεσης, δεν έπαψε να επενδύει και να αναπτύσσει παρουσία στις μεγαλύτ

ερες αγορές του κόσμου και να αυξάνει την αξία των εξαγωγών του. Αποτελεί τον μεγαλύτερο κλάδο της εγχώριας μεταποίησης από την άποψη όχι μόνο του αριθμού των επιχειρήσεων και των εργαζομένων, αλλά και ως προς την ακαθάριστη προστιθέμενη αξία. Ειδικότερα, σύμφωνα με τη μελέτη του ΙΟΒΕ η εγχώρια βιομηχανία τροφίμων –ποτών με βάση στοιχεία του 2015 - στο σύνολο της μεταποίησης κατέχειτην 1η θέση ως προς τον αριθμό των επιχειρήσεων, την ακαθάριστη προστιθέμενη αξία και τον αριθμό εργατών, τη 2η θέση ως προς τον κύκλο εργασιών και την αξία παραγωγής. Μάλιστα, σε σύγκριση με τον μέσο όρο των 28 κρατών - μελών της ΕΕ, ο συγκεκριμένος κλάδος στην Ελλάδα έχει μεγαλύτερη συμβολή στον τομέα της μεταποίησης, παρά το γεγονός ότι είναι ο πρώτος τομέας και στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Συγκεκριμένα, σε ό,τι αφορά τη μεταποίηση, ο κλάδος Τροφίμων - Ποτών:

-- Απασχολεί το 28,2% των εργαζομένων (80.174).

-- Κατέχει το 25% του αριθμού των επιχειρήσεων (14.500).

-- Αντιστοιχεί στο 21,7% του κύκλου εργασιών (11.660 εκατομμύρια εκατ. ευρώ)

Σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα κινείται και η εκμετάλλευση των εργαζομένων, όπως αυτή απεικονίζεται στα επίσημα στοιχεία. Το 2012 στο σύνολο της βιομηχανίας η Μ.Π.Α. που αναλογούσε ανά εργαζόμενο ήταν 45.117 ευρώ, ενώ για τους εργαζόμενους του κλάδου διαμορφώθηκε στα 54.104 ευρώ. Στις μεγάλες επιχειρήσεις του κλάδου, ξεπέρασε τα 62.000 ευρώ!

Η ανθεκτικότητα της βιομηχανίας τροφίμων, καθώς και το γεγονός ότι εξακολουθούν να γίνονται τεράστιες επενδύσεις στον κλάδο δείχνει, ότι η βιομηχανία Τροφίμων & Ποτών αποτελεί βασικό πυλώνα της ανάκαμψης της καπιταλιστικής  οικονομίας. Οι βιομηχανίες των τροφίμων και των ποτών - και πάντα συγκριτικά - δεν ακολούθησαν την εικόνα της κατάρρευσης που εμφανίζουν άλλοι κλάδοι της μεταποίησης, είναι μονάδες σε σημαντικό βαθμό σύγχρονες, πολλές από τις οποίες προέκυψαν από διαδικασίες εξαγορών και συγχωνεύσεων των προηγούμενων χρόνων, έχουν έντονο το χαρακτήρα της λεγόμενης εξωστρέφειας, αλλά σε κάθε περίπτωση αποτελούν σύγχρονες γαλέρες εκμετάλλευσης και καταπίεσης για δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενους.

 Δύο είναι οι κύριοι λόγοι που παρατηρείται αυτή η εικόνα στον κλάδο. Πρώτον, ότι σε μεγάλο βαθμό τα παραγόμενα από τον κλάδο είδη κατανάλωσης, τα τρόφιμα, ανήκουν σε μια κατηγορία που ο καταναλωτής δεν μπορεί να τα κόψει ανεξέλεγκτα, ακόμα και όταν σχεδόν ανεξέλεγκτη είναι η χρεοκοπία των λαϊκών νοικοκυριών. Ο δεύτερος λόγος συνδέεται περισσότερο με τις επιπτώσεις που έχει η οικονομική κρίση στο εμπορικό ισοζύγιο της χώρας, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ένα μέρος της παραγωγής του κλάδου εξαρχής προορίζεται για εξαγωγές. Είναι ο πρώτος εξαγωγικός κλάδος της χώρας με 4,5 δισεκατομμύρια ευρώ από τα 14,2 δισεκατομμύρια ευρώ του κύκλου εργασιών να προέρχονται από τις εξαγωγές.

 Με δυο λόγια, η αισθητή μείωση που παρατηρήθηκε στις εισαγωγές τροφίμων είχε ως αποτέλεσμα να αυξηθούν οι πωλήσεις των εγχώριων βιομηχανιών τροφίμων, ενώ παράλληλα διατηρήθηκε σε υψηλά επίπεδα η παραγωγή, κύρια των πολυεθνικών που λειτουργούν στη χώρα, με κύριο αντικείμενο την εξαγωγή προϊόντων σε άλλες αγορές.

Επίσης παρατηρείται ιδιαίτερα μεγάλη πολυδιάσπαση των παραγωγικών μονάδων του κλάδου και ταυτόχρονα διακρίνεται από ιδιαίτερα υψηλό βαθμό συγκέντρωσης κεφαλαίων και συγκεντροποίησης της παραγωγής. Στην πραγματικότητα στον κλάδο κυριαρχούν μια χούφτα  επιχειρηματικοί όμιλοι, κύρια πολυεθνικές, που καθορίζουν σχεδόν απόλυτα τους όρους ύπαρξης και λειτουργίας των χιλιάδων μικρών μονάδων. Οι περισσότερες από αυτές, λειτουργούν συμπληρωματικά είτε παράγοντας φασόν για τις μεγάλες παραγωγικές επιχειρήσεις του κλάδου, είτε ως προμηθευτές των πολυεθνικών που ελέγχουν το χώρο του εμπορίου τροφίμων και ποτών.

Στα Τρόφιμα υπάρχουν:

·         44 πολύ μεγάλες επιχειρήσεις (όσες απασχολούν πάνω από 250 εργαζόμενους) που αποτελούν το 0,3% του κλάδου, αλλά απασχολούν το 28,6% των εργαζομένων και κατέχουν το 36,2% του κύκλου εργασιών.

• 192 μεγάλες επιχειρήσεις (απασχολούν 50 έως 249 εργαζόμενους) αποτελούν το 1,4% του κλάδου αλλά απασχολούν το 27% των εργαζομένων και κατέχουν το 33,3% του κύκλου εργασιών.
• 13.023 πολύ μικρές επιχειρήσεις (έως 9 εργαζόμενοι) που αποτελούν το 95,2% του κλάδου, απασχολούν το 31,8% των εργαζομένων και έχουν μόλις το 18,2% του κύκλου εργασιών.

Στα Ποτά υπάρχουν:

• 6 πολύ μεγάλες επιχειρήσεις που αποτελούν το 0,8% του κλάδου, αλλά απασχολούν το 40,5% των εργαζομένων και κατέχουν το 56,5% του κύκλου εργασιών.
• 26 μεγάλες επιχειρήσεις που αποτελούν το 3,4% του κλάδου, απασχολούν το 27,5% των εργαζομένων και κατέχουν το 23,7% του κύκλου εργασιών.
• 661 πολύ μικρές επιχειρήσεις που αποτελούν το 87,3% του κλάδου, όμως απασχολούν μόλις το 15,6% των εργαζομένων και κατέχουν μόλις το 7,8% του κύκλου εργασιών.

            (πηγή ΙΟΒΕ - με βάση στοιχεία του 2015)

Στη Πελοπόννησο, υπάρχουν σε όλους τους νομούς μεγάλες και μεσαίες επιχειρήσεις με χιλιάδες εργαζόμενους. Πρόκειται για συσκευαστήρια, ζύμες, ιχθυοτροφεία, χυμοποιεία, αλευρόμυλοι κ.α. Ενδεικτικό των αστικών επιδιώξεων είναι και το σχέδιο που εμφανίζεται ανά διαστήματα και αφορά τη συγκέντρωση της παραγωγής ελαιόλαδου σε μια μόνο μονάδα στην Πελοπόννησο. Ήδη στη Λακωνία αμερικάνικα κεφάλαια έχουν προχωρήσει σε επένδυση που θα φτάσει τα 50 εκατομμύρια ευρώ για τυποποίηση λαδιού και ελιάς (SpartaGourmet).Παράλληλα λειτουργούν και πολλές μικρές μονάδες τόσο στην τυποποίηση, όσο και στη διανομή.

Είναι ίσως ο πιο κρίσιμος κλάδος όσο αφορά τα οικονομικά μεγέθη, με τάσεις διεύρυνσης σε όλους τους νομούς έχοντας βάση και την εκτεταμένη αγροτική παραγωγή. Είναι στρατηγικής σημασίας κλάδος αφού έχει να κάνει με τη διατροφή του λαού και συνδέεται άμεσα με την αγροτική παραγωγή, την κτηνοτροφία και αλιεία.

 Με βάση τα στοιχεία των ισολογισμών ορισμένων επιχειρήσεων προκύπτει, μεγάλη κερδοφορία  που αποκαλύπτει με τον ποιο εκκωφαντικό τρόπο, την έκταση του βαθμού εκμετάλλευσης των εργαζομένων. Ενδεικτικά τα κέρδη ανά εργαζόμενο (EBITDA) κάποιων βιομηχανιών είναι:

·         ΔαναϊςBιομηχανία κονσερβών Α.Ε (Αργολίδα)5.091.000

·         Ιχθυοτροφεία ΣΕΛΟΝΤΑΑ.Ε.Γ.Ε.(Αργολίδα-Κορινθία) 5.705.000

·         Ζωονομή Α.Β.Ε.Ε. (Κορινθία – Iχθυοτροφές) 1.468.000

·         Μύλοι Σόγιας Α.Ε  (Κορινθία – προϊόντα σόγιας, έλαια, φυτικά λίπη) 9.168.000

·         Μύλοι ΠαπαφίληΑ.Ε (Κορινθία - άλευρα) 3.195.000

·         ΠερσεύςΑ.Β.Ε.Ε (θυγατρική ομίλου ΣΕΛΟΝΤΑ,Κορινθία– Ιχθυοτροφές)6.915.000

·         Σκούρας ΟινοαμπελουργικήΑ.Ε(Αργολίδα) 1.050.000

·         Ασπίς Κ. ΔέδεςEλληνική βιομηχανία χυμών Α.Ε.(Αργολίδα) 7.092.000

·         Τσαούσης – Ευρωπτηνοτροφική Α.Ε  (Κορινθία – αβγά) 3.319.000

·         ΤσαμπάσηςΑ.Ε (Αργολίδα – προϊόντα ζύμης) 2.771.000

·         Χριστοδούλου Ν. Αφοί Α.Ε (Αργολίδα – χυμοί) 2.053.000

·         ΣούρσοςΑ.Ε. τυποποίηση αγροτικών προϊόντων (Αργολίδα)330.000

·         Μποζονέλος Ι. Ε.Π.Ε. επεξεργασία - εμπορία κρεάτων (Αργολίδα) 201.000

·         Πετρόπουλοι Γ. Αφοί - τυροκομική ΜεσσήνηςΑ.Β.Ε.Ε 333.000

·         Λάμπου ΑφοίΠαστελοποιία – ζαχαροπλαστική Α.Ε (Μεσσηνία)33.000

·         Φραγκίστας Γ. Ν. Α.Ε τυποποίηση οπωροκηπευτικών( Αργολίδα) 90.000

·         Λακωνική Γάλακτος Κυριαζάκος Α.Ε (Λακωνία) 475.000

·         Λακωνική Τροφίμων Α.Β.Ε.Ε. (Λακωνία) 584.000

(πηγή από τοwww.in.gr βάση οικονομικών στοιχείων που ήταν διαθέσιμα έως το 2015)

Τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά για το μέγεθος της εκμετάλλευσης των εργαζομένων στον κλάδο. Φυσικά οι καπιταλιστές δεν χορταίνουν με τίποτα.Θέλουν ακόμα περισσότερα.Είναι χαρακτηριστικές οι δηλώσεις βασικών εκπροσώπων των μονοπωλίων όπως του Μίχαλου στην ομιλία του στα εγκαίνια της Food Expo 2018,που είπε μεταξύ άλλων: «Ο κλάδος των τροφίμων και ποτών, δείχνει το δρόμο, στην προσπάθεια ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας. Ο στόχος αυτός δεν μπορεί να επιτευχθεί αυτόματα. Εμπόδια υπάρχουν ακόμη πολλά και για την υπέρβασή τους δεν αρκεί η υπερπροσπάθεια εκ μέρους των επιχειρήσεων. Η υψηλή φορολογία, η δυσκολία πρόσβασης σε χρηματοδότηση, το υψηλό κόστος δανεισμού, το κόστος της ενέργειας, είναι προβλήματα που εξακολουθούν να ταλανίζουν το σύνολο των ελληνικών επιχειρήσεων, παρά τα σημάδια ανάκαμψης της οικονομίας. Και βεβαίως έχουν αφήσει τα σημάδια τους και στον κλάδο των τροφίμων και ποτών. Εμείς ως επιμελητηριακή κοινότητα, συνεχίζουμε, με τεκμηριωμένες προτάσεις, να διεκδικούμε ένα ευνοϊκότερο περιβάλλον».

Τα οικονομικά στοιχεία, οι δηλώσεις Μίχαλου που δείχνουν τις επιθετικές προθέσεις του κεφαλαίου και δεν επιτρέπουν καμία στάση αναμονής από τους εργαζομένους, προσμένοντας τη «δίκαιη ανάπτυξη», μα πάνω απ’ όλα οι ίδιες οι συνθήκες που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι καθημερινά στους χώρους δουλειάς, είναι αρκετά ώστε να βγουν συμπεράσματα και να γίνουν ουσιαστικά βήματα στην οργάνωση των εργαζομένων του κλάδου με ταξικό κριτήριο.

Άλλωστε η πείρα των εργατών και των εργατριών στα τρόφιμα - ποτά, σε έναν κλάδο που παρουσίασε «θετική ανάπτυξη» και μέσα στην κρίση, επιβεβαιώνει έμπρακτα ότι οι εργαζόμενοι δεν έχουν να περιμένουν τίποτα από την «επιστροφή στην ανάπτυξη», από την ανάκαμψη των κερδών του κεφαλαίου.

Ένταση της εκμετάλλευσης σε όλα τα επίπεδα. Οι εργοδότες αξιοποιώντας το αντεργατικό πλαίσιο που έχουν διαμορφώσει η σημερινή και οι προηγούμενες κυβερνήσεις επιβάλλουν εργασιακό μεσαίωνα. Δεν τηρούν ούτε αυτή τη αντεργατική νομοθεσία.

Η εντατικοποίηση και η τρομοκρατία κυριαρχούν,  απλήρωτες υπερωρίες χωρίς δώρα και επιδόματα εκατοντάδες εργαζόμενοι. Είναι χιλιάδες οι εποχικοί εργαζόμενοι στα συσκευαστήρια φρούτων  στην Αργολίδα, στην Λακωνία, στην Κορινθία, κυρίως γυναίκες και μετανάστες, που δουλεύουν σε άθλιες συνθήκες, χωρίς ΣΣΕ, με εξαντλητικά ωράρια, 12ωρα, 14ωρα, 16ωρα, νύχτες, λιποθυμούν στις γραμμές παραγωγής από την κόπωση, την εξάντληση και τις ανθυγιεινές συνθήκες. Καταστρέφεται η υγεία τους όμως στη «δίκαιη ανάπτυξή» τους δεν αναγνωρίζονται επαγγελματικές ασθένειες. Επίσης οι μετανάστες που απασχολούνται σαν εργάτες γης, εκτός από τα εξευτελιστικά μεροκάματα, αντιμετωπίζουν επιπλέον πολλές φορές, την κρατική καταστολή και τρομοκρατία, εκβιαζόμενοι με διάφορους τρόπους, καθώς πολλοί από τους συναδέλφους θεωρούνται παράνομοι, παρότι διαμένουν και εργάζονται στην Ελλάδα για αρκετά χρόνια.

 Είναι ξεκάθαρο ότι τα κέρδη των επιχειρήσεων του κλάδου δημιουργούνται πάνω στις πλάτες των εργαζομένων.Βασίζονται στα χαμηλά μεροκάματα, στις μειώσεις μισθών, στις συμβάσεις ομηρίας ορισμένου χρόνου, στη μεγάλη εντατικοποίηση της εργασίας, στα ελάχιστα έως ανύπαρκτα μέτρα υγιεινής και ασφάλειας, με αποτέλεσμα δεκάδες εργατικά «ατυχήματα». Η τρομοκρατία σπάει κόκαλα, με χώρους που παρακολουθούνται από κάμερες. Η «μαύρη» και η απλήρωτη εργασία είναι καθεστώς σε πολλούς χώρους του κλάδου.

Στη συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων του κλάδου, επικρατεί καθεστώς ατομικών συμβάσεων, οι εργαζόμενοι αμείβονται με τα ψίχουλα του κατώτατου βασικού μισθού των 586 και 511ευρώ αυτού του άθλιου διαχωρισμού των εργαζομένων ανάλογα με την ηλικία.Κι εκεί που οι εργαζόμενοι παίρνουν κάτι περισσότερο από αυτά, σε πολλές περιπτώσεις, ένα μέρος των αποδοχών δίνεται με τη μορφή του«μπόνους»που μπορεί να ανακληθεί ανά πάσα στιγμή. Ενας μηχανισμός που μεταξύ άλλων στόχο έχει να κρατήσει υποταγμένο τον εργάτη διαφορετικά θα στερηθεί τα εργοδοτικά (δήθεν) «δώρα».

ΜΟΝΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ Η ΑΝΟΔΟΣ ΤΟΥ ΒΑΘΜΟΥ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ

Μόνο η οργάνωση των εργατών και εργατριών μπορεί να δώσει απάντηση στην επίθεση  εργοδοσίας – κυβέρνησης. Αυτός είναι ο φόβος της εργοδοσίας,  η οργάνωση των εργαζομένων, η διεκδίκηση των δικαιωμάτων μας. Αυτό δείχνει η πείρα από την Αργολίδα όπου δραστηριοποιείται To Συνδικάτο Γάλακτος Τροφίμων & Ποτών με πλούσια δράση. Όλο αυτό το διάστημα αντιπαλεύει το συμβιβασμό με την αντεργατική επίθεση, αντιπαλεύει την αποδοχή της φτώχειας και της ανεργίας σαν κάτι το φυσιολογικό και αναπόφευκτο. Διαμορφώνει αιτήματα με βάση τις πραγματικές ανάγκες των εργαζομένων και όχι το ξεροκόμματο που περισσεύει στους εργοδότες. Ήρθε σε σύγκρουση με τον κυβερνητικό και εργοδοτικό συνδικαλισμό. Παλεύει για να συνειδητοποιείται πλατιά ότι η πραγματική δύναμη βρίσκεται στην οργάνωση στους χώρους δουλειάς,  με τη δραστηριοποίηση όλο και περισσότερων εργαζομένων, με ταξικό πλαίσιο πάλης.

Φυσικά η κατάκτηση των διεκδικήσεών μας δεν θα έρθει μέσα από διαπραγματεύσεις και κοινωνικούς διαλόγους. Απαιτείται αγώνας και σύγκρουση με την εργοδοσία και το πολιτικό της προσωπικό. Μάλιστα μπροστά μας  έχουμε μια σπουδαία μάχη, την κλαδική απεργία στις 29/03/2018 που προκήρυξε η Ομοσπονδία για την υπογραφή κλαδικής ΣΣΕ. Η επιτυχία της απεργίας θα είναι ένα αποφασιστικό βήμα στη  μάχη για τις Συλλογικές Συμβάσεις που θα κριθεί από την οργάνωση  σε κάθε χώρο δουλειάς. Μια μάχη που αφορά το σύνολο των όρων δουλειάς, την υπογραφή ΣΣΕ με αυξήσεις στους μισθούς, την κατοχύρωση του κατώτατου μισθού στα 751 ευρώ ως βάση για αυξήσεις, την κατάργηση του άθλιου διαχωρισμού των εργαζομένων ανάλογα με την ηλικία, την  μόνιμη και σταθερή δουλειά με δικαιώματα, την 8ωρη 5νθήμερη εργασία, μέτρα υγιεινής και ασφάλειας, επιδόματα που είχαν κατακτηθεί με την πάλη των εργαζομένων.

Δίνουμε όλες μας τις δυνάμεις για την επιτυχία της απεργίας, τη μαζικοποίηση του Συνδικάτου. Αξιοποιούμε την καθημερινή πείρα και βάζουμε στέρεες βάσεις για τη δημιουργία και νέων σωματείων στον κλάδο και στους άλλους νομούς της Περιοχής Πελοποννήσου.

Ταυτόχρονα  μέσα από την καθημερινή πάλη ενάντια στις νέες αντεργατικές μεθοδεύσεις, από την πάλη για την ανάκτηση των απωλειών που είχαμε οι εργαζόμενοι και τα λαϊκά στρώματα στα χρόνια της κρίσης, μέσα από την πάλη για την ικανοποίηση όλων των σύγχρονων και διευρυμένων αναγκών μας, να αποκτάπροοπτική ο αγώνας, να ενισχύεται η συνολική αμφισβήτηση απέναντι στο κεφάλαιο και την εξουσία του.

ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΟΛΙΖΕΡΑΣ ΜΕΛΟΣ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΤΗΣ Κ.Ε ΤΟΥ Κ.Κ.Ε ΚΑΙ ΤΟΥ Γ.Π ΠΕΛΟΠΟΝΝΉΣΟΥ ΤΟΥ Κ.Κ.Ε

ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΣΥΝΔΙΚΑΤΟΥ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΠΟΤΩΝ ΑΡΓΟΛΙΔΑΣ