Του ΑΝΔΡΕΑ ΖΕΦΕΙΡΗ
Οι εκρήξεις ακουγόταν στο δωμάτιο. Ο υπεύθυνος ασφαλείας ήρθε και μας οδήγησε στο καταφύγιο. «Σε περίπτωση που…». Τον ρωτάμε πόσο κοντά ακριβώς χτυπάνε οι ουκρανικές δυνάμεις. «Ευτυχώς μακριά. Στο ένα χιλιόμετρο από εδώ».
Όλο το Ντονμπάς είναι μια ατελείωτη πεδιάδα. Στο Ντονιέτσκ όμως υπάρχει ένας λόφος από όπου μπορείς να δεις όλο το μέτωπο. Το βράδυ έχεις πανοραμική θέα στο θάνατο. Και στο φασισμό.
Την επόμενη μέρα επισκεπτόμαστε το Ζάιτσεβο. Είναι από τα χωρία που χτυπήθηκαν το προηγούμενο βράδυ. Μας υποδέχονται οι κάτοικοι. Μας πηγαίνουν στα βομβαρδισμένα σπίτια. Μια γυναίκα με μαύρο φόρεμα και μάτια κόκκινα και υγρά μας κάνει «ξενάγηση» στα συντρίμμια. Εδώ δεν θα χαμογελάσουν ξανά για πολύ καιρό. Μας πηγαίνουν σε ένα σπίτι με μια μικρή αυλή πίσω. Η γυναίκα ήταν περήφανη για τον κήπο της. Τώρα στο κέντρο της υπάρχει μια τεράστια τρύπα από βόμβα. Από όλο το νοικοκυριό έχει διασώσει μια κούπα για το τσάι. Κλαίει στη γωνία.
Πηγαίνουμε στο τοπικό ιατρικό κέντρο. Ένας γιατρός. Μερικές νοσοκόμες. Ελάχιστα φάρμακα σε ένα ντουλάπι δίφυλλο, με τη σημαία της Λαϊκής Δημοκρατίας στη κορυφή. Βρισκόμαστε λίγο πριν την πρώτη γραμμή. Εδώ οι ανάγκες-και οι ελλείψεις- είναι μεγαλύτερες. Ένα παιδί παίζει στο δρόμο, δίπλα σε ένα φρεσκοβαμμένο μνημείο του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου.
Φεύγουμε για Γκόρλοβκα. Για το πανεπιστήμιο. Στο δρόμο μας πληροφορούν ότι ο ουκρανικός στρατός χτύπησε το μέρος που βρισκόμασταν, δέκα λεπτά αφού φύγαμε. Δέκα λεπτά σε χωρίζουν εδώ από το θάνατο. Και λίγα μέτρα. «Δεν πρόκειται να αφήσουμε τα σπίτια μας. Ακόμη και γκρεμισμένα», έλεγε όταν φεύγαμε η γυναίκα. Και τα μάτια της δεν ήταν υγρά.
Στο πανεπιστήμιο πηγαίνουμε πρώτα στο κλειστό γήπεδο. Στο τοίχο τοιχογραφίες με θέματα από την αρχαία Ελλάδα. Το πανεπιστήμιο έχει βομβαρδιστεί. Με περηφάνια μας δείχνουν το παράθυρο που έχει αντικατασταθεί πρόσφατα. Είναι πολλά ακόμη. Μπαίνουμε σε μια αίθουσα. Οι φοιτητές κάνουν μάθημα και δεν έχουν ενημερωθεί για την επίσκεψή μας. Αιφνιδιάζονται. Δεν έχουν συνηθίσει να βλέπουν ξένους. Κάνουν δεκάδες ερωτήσεις. Δεν ξέρουν τι είναι το PokemonGo αλλά έχουν όνειρα. Κανείς δε θέλει να φύγει. Αλλά θέλουν ειρήνη.
Επίσκεψη στο αεροδρόμιο. Κάποτε ήταν το στολίδι της πόλης. Τώρα ένας σωρός από ερείπια. Εδώ είμαστε στη πρώτη γραμμή. Στο δάσος απέναντι, ουκρανοί σκοπευτές κρυμμένοι. Φοράμε αλεξίσφαιρακαι κράνη τελευταίας τεχνολογίας. Περπατάμε ανά 7 μέτρα ώστε εάν κάποιος πατήσει νάρκη ή χτυπηθεί από σκοπευτή να μη κινδυνεύσουν οι υπόλοιποι. Το μονοπάτι είναι καθαρό. Πριν δύο μέρες κάποιος ανατινάχθηκε από νάρκη. Τα κινητά κλειστά. Ακόμη και οι φωτογραφίες επιτρέπονται στα «τυφλά» από τους σκοπευτές σημεία. Η παραμικρή λάμψη μπορεί να τους προσελκύσει.
Φτάνουμε στο σημείο που σκοτώθηκε ο Φάνια Κοσσέ. Ο «δικός μας» Φάνια. Λίγο πιο κεί τα κουφάρια από 5 ουκρανικά άρματα. Ίσως ένα από αυτό να ήταν εκείνο που τον πυροβόλησε.
Στη κορυφή ανεμίζει η σημαία της ταξιαρχίας «Σπάρτα». Λίγο πιο κάτω μια κόκκινη σημαία με την ημερομηνία 9 Μάη. Ένας στρατιώτης ζητάει να βγάλουμε φωτογραφία μαζί, κάτω από τη κόκκινη σημαία. Σηκώνει την αριστερή γροθιά. Σε μια εσοχή δίπλα στη σκοπιά βλέπω ένα βιβλίο. ΕίναιΝτοστογιέφσκι. Έγκλημα και τιμωρία.
Επιστρέφουμε στο αρχικό σημείο. Μας είχε συνοδέψει ο επικεφαλής των ένοπλων δυνάμεων της Λαϊκής Δημοκρατίας. Οι στρατιώτες έχουν ανάψει μια υπαίθρια φωτιά. Στις φλόγες της κάτι γυαλίζει στο αριστερό πέτο του στρατιωτικού αρχηγού. Κοιτάζω προσεκτικά. Είναι μια ασημένια καρφίτσα, με το πρόσωπο ενός από τους επικεφαλής της οκτωβριανής επανάστασης.
