Ελληνική Βιομηχανία Ζάχαρης Και τώρα τι κάνουμε;
Η ΕΒΖ, αφού δαπανήσει χωρίς σχέδιο τα 30 εκ, θα τεθεί μέσα στους επόμενους μήνες σε αναστολή λειτουργίας, διότι το πρόβλημά της δεν είναι
ταμειακό. Τότε οι τευτλοπαραγωγοί δεν θα έχουν που να διαθέσουν την παραγωγή, θα χάσουν την συνδεδεμένη ενίσχυση και η χώρα την ποσόστωση. Η ΕΒΖ θα πουληθεί και η Ελληνική ποσόστωση θα παράγεται σε άλλη χώρα.
Το πρώτο συμπέρασμα από την ανάλυση της πορείας κατάρρευσης της ΕΒΖ είναι ότι το κράτος-επιχειρηματίας απέτυχε στην Ελλάδα λόγο κακοδιαχείρησης. Μακάρι να ήταν τόσο απλά τα πράγματα. Μακάρι το αίτιο να ήταν οι «κακές διοικήσεις», που μόλις αντικατασταθούν από τους «δικούς μας καλούς», ο εφιάλτης θα περάσει.
Η πορεία της ΕΒΖ είναι το απόλυτο δείγμα αλλοτρίωσης του Ελληνικού κράτους από τον ρόλο του σωστού νομοθέτη και ελεγκτή της νομιμότητας. Είναι το απόλυτο δείγμα της γενικότερης παθογένειας του σύγχρονου Ελληνικού κράτους σε όλες του τις εκφάνσεις. Μια τρανή απόδειξη ότι αυτό το κράτος δεν ξέρει να θέτει τους σωστούς στόχους, δεν ξέρει να νομοθετεί στην επίτευξη των σωστών στόχων, δεν ξέρει να ελέγχει και να διορθώνει.
Και στην περίπτωση της ΕΒΖ η κατάσταση είναι ακόμη πιο σύνθετη, διότι αρχικά είχε εξαιρετικές επιδόσεις για πολλά χρόνια και αυτό εύκολα οδηγεί κάποιους στο απλοϊκό συμπέρασμα ότι διορθώνοντας τα κακώς κείμενα, μπορεί να υπάρξει κράτος-επιχειρηματίας.
Σε αυτήν την παγίδα έχει πέσει η κυβέρνηση, μη έχοντας αντίληψη της κυρίαρχης δύναμης στο χώρο της επιχειρηματικότητας που ονομάζεται «αβεβαιότητα». Προκειμένου να είναι σε πλήρη εγρήγορση ένα σύστημα, η αβεβαιότητα πρέπει να είναι ίδια σε όλα τα μέρη του. Αυτό σημαίνει ότι, αν π.χ. η ΕΒΖ έχει ζημίες, δεν μπορεί το διοικητικό συμβούλιο να αμείβεται ωσάν να είχε κέρδη. Αυτό σημαίνει ότι, αν αυτός που διοικεί την επιχείρηση δημιουργεί «επισφαλείς απαιτήσεις» πουλάει δηλαδή χωρίς να εισπράττει, οφείλει να έχει συνέπειες. Και αυτός, αλλά και όποιος τον ελέγχει και του το επιτρέπει. Αυτό επίσης σημαίνει ότι αν το κράτος θέλει να ασκεί επιχειρηματικότητα, θα το πράττει μέσα στο ίδιο πλαίσιο κανόνων με τις ιδιωτικές επιχειρήσεις. Όταν οι λοιπές βιομηχανίες δεν έχουν την δυνατότητα να έχουν «κεφαλαιακή ενίσχυση» από το κράτος, δεν θα έχει και αυτό. Και δεν θα έχει, για τον απλούστατο λόγο ότι δεν υπάρχουν πλέον διαθέσιμα για τέτοιες πολιτικές.
Όταν λοιπόν παραβιάζονται τέτοιοι θεμελιώδεις κανόνες, έρχεται η πραγματικότητα και σε επαναφέρει στην τάξη. Αν δείξεις σοφία και βάλεις μυαλό, μπορεί να αλλάξεις πορεία και να επιβιώσεις, έστω με πολλά τραύματα. Αν είσαι ξεροκέφαλος, θα σπάσεις το κεφάλι σου.
Η κυβέρνηση λοιπόν είναι ξεροκέφαλη. Νομίζει ότι με 30 εκ και χωρίς καμία απολύτως άλλη αλλαγή, θα σώσει την ΕΒΖ. Το αποτέλεσμα είναι να σπάσει το κεφάλι, αλλά δυστυχώς όχι το δικό της, αλλά των τευτλοπαραγωγών και του τομέα της ζάχαρης εν γένει.
Η ΕΒΖ, αφού δαπανήσει χωρίς σχέδιο τα 30 εκ, θα τεθεί μέσα στους επόμενους μήνες σε αναστολή λειτουργίας, διότι το πρόβλημά της δεν είναι ταμειακό. Τότε οι τευτλοπαραγωγοί δεν θα έχουν που να διαθέσουν την παραγωγή, θα χάσουν την συνδεδεμένη ενίσχυση και η χώρα την ποσόστωση. Η ΕΒΖ θα πουληθεί και η Ελληνική ποσόστωση θα παράγεται σε άλλη χώρα.
Είναι λύση η ιδιωτικοποίηση της ΕΒΖ; Μια ιδιωτικοποίηση με μοναδικό στόχο να πετάξει από την πλάτη του το κράτος της ζημιές, θα έχει ολέθριες συνέπειες. Θα είναι, αυτό που λέμε στις επιχειρήσεις «μια ακριβή οικονομία», διότι θα κοστίσει σε ΑΕΠ και απασχόληση, καθώς ο επενδυτής δεν θα έχει καμία δέσμευση για σύνδεση της δραστηριότητας με την Ελληνική τευτλοκαλλιέργεια.
Που βρίσκεται το κλειδί της υπόθεσης; Στην ποσόστωση και στο ρόλο που θέλουμε να έχουν οι τευτλοπαραγωγοί στην επόμενη περίοδο της χώρας. Η ποσόστωση είναι εθνικός πλούτος, επομένως δεν μπορεί να πουληθεί με τους ίδιους όρους που θα πουληθούν τα ακίνητα. Πρέπει να συνδεθεί με την Ελληνική τευτλοκαλλιέργεια. Με βάση την Ευρωπαϊκή νομοθεσία όποιος αγοράσει την ΕΒΖ παίρνει και την ποσόστωση. Επομένως, όποιος αγοράσει την ΕΒΖ, πρέπει να δεσμευτεί ότι την ποσόστωση, τον εθνικό δηλαδή πλούτο, θα τον παράγει από Ελληνικά τεύτλα.
Το δεύτερο όμως σημείο είναι ακόμη πιο καθοριστικό, καθώς θα προσδιορίσει αν οι σύγχρονες πολιτικές δυνάμεις εννοούν αυτά που λένε περί ανταγωνιστικής γεωργίας, αγρότη-επιχειρηματία, πρόσθεση αξίας στο προϊόν και καθετοποίηση της παραγωγής. Αν το επιχειρηματικό σχήμα που θα αγοράσει την ΕΒΖ δεν το κατέχουν οι παραγωγοί τεύτλων ή έστω αν δεν συμμετέχουν με σημαντικό ποσοστό, οι θεωρίες των κομμάτων καταρρέουν. Δημιουργείται ακόμη ένα ολιγοψώνιο που θα επιβάλλει δεσποτικά τους όρους του στους παραγωγούς, οι οποίοι στη συνέχεια δεν θα έχουν που αλλού να στραφούν, παρά στο κράτος ζητώντας επιδοτήσεις.
Πώς οι παραγωγοί μπορούν να αγοράσουν την ΕΒΖ και να την οδηγήσουν σε βιώσιμη πορεία; Μόνο αν το κράτος καθορίσει το πλαίσιο της συνεταιριστικής-επιχειρηματικής δομής έτσι ώστε να υπάρχει έλεγχος και λογοδοσία των διοικήσεων και εμπλακούν ιδιώτες που θα προσφέρουν τεχνογνωσία αλλά θα αμείβονται με βάση τους στόχους και τα κέρδη και όχι κατ᾽ αποκοπή. Διότι αν γίνει το δεύτερο, είναι βέβαιο ότι θα αρχίσουν πάλι οι μίζες και οι μελέτες για τις μελέτες. Η αβεβαιότητα που λέγαμε, πρέπει να είναι κοινή σε όλους.
Η πρόταση για την ΕΒΖ. Η Ελληνική γεωργία δεν θα μπορέσει να ανακάμψει αν -μεταξύ άλλων- δεν δημιουργηθούν ισχυρά και ανταγωνιστικά, καθετοποιημένα, συλλογικά επιχειρηματικά σχήματα, που θα εξασφαλίζουν τις μεγαλύτερες κατά το δυνατόν οικονομίες κλίμακας και θα αυξάνουν την προστιθέμενη αξία και την διαπραγματευτική δύναμη.
Δεδομένης της επικρατούσης νοοτροπίας, σχήματα με αυτά τα χαρακτηριστικά δεν μπορούν να δημιουργηθούν από παρθενογένεση. Όπως σε κάθε νέο οργανισμό απαιτείται μια «θερμοκοιτίδα», η οποία θα υποστήριξη το πρώιμο στάδιο της νέα αυτής μορφής επιχειρηματικών σχημάτων.
Επομένως, η περίπτωση της ΕΒΖ μπορεί να αποτελέσει πιλοτικό σχέδιο για την δημιουργία ανταγωνιστικών Ομάδων Παραγωγών Νέας Γενιάς, μέσω της δημιουργίας ενός σχήματος με μέλη το σύνολο των τευτλοπαραγωγών και σκοπό την εξαγοράς της ΕΒΖ, την καθετοποίηση της παραγωγής και την πρόθεση αξίας στο προϊόν.
Τα βήματα που πρέπει να ακολουθηθούν, χωρίς απολύτως κανένα δημοσιονομικό κόστος, είναι:
1. Διενέργεια διαγωνισμού για την κατάρτιση επιχειρηματικού σχεδίου που να αφορά: α) στην δημιουργία μίας σύγχρονης Ο.Π. που θα εξαγοράσει την ΕΒΖ και β) της καμπάνιας εξεύρεσης του επενδυτικού κεφαλαίου (fund raising).
2. Ο ανάδοχος θα αναλάβει για 5 χρόνια το ρόλο του τεχνικού συμβούλου υλοποίησης του επενδυτικού σχεδίου και θα αμειφθεί με ποσοστό από το fund raising και ποσοστό επί των οικονομικών προβλέψεων που θα έχει συμπεριλάβει στο επενδυτικό σχέδιο.
Αν τα παραπάνω δεν δρομολογηθούν άμεσα και το σχέδιο δεν τεθεί σε εφαρμογή μέσα στο πρώτο εννεάμηνο του 2015, οι συνέπειες θα είναι καταστροφικές.
Η πορεία της ΕΒΖ είναι το απόλυτο δείγμα αλλοτρίωσης του Ελληνικού κράτους από τον ρόλο του σωστού νομοθέτη και ελεγκτή της νομιμότητας. Είναι το απόλυτο δείγμα της γενικότερης παθογένειας του σύγχρονου Ελληνικού κράτους σε όλες του τις εκφάνσεις. Μια τρανή απόδειξη ότι αυτό το κράτος δεν ξέρει να θέτει τους σωστούς στόχους, δεν ξέρει να νομοθετεί στην επίτευξη των σωστών στόχων, δεν ξέρει να ελέγχει και να διορθώνει.
Και στην περίπτωση της ΕΒΖ η κατάσταση είναι ακόμη πιο σύνθετη, διότι αρχικά είχε εξαιρετικές επιδόσεις για πολλά χρόνια και αυτό εύκολα οδηγεί κάποιους στο απλοϊκό συμπέρασμα ότι διορθώνοντας τα κακώς κείμενα, μπορεί να υπάρξει κράτος-επιχειρηματίας.
Σε αυτήν την παγίδα έχει πέσει η κυβέρνηση, μη έχοντας αντίληψη της κυρίαρχης δύναμης στο χώρο της επιχειρηματικότητας που ονομάζεται «αβεβαιότητα». Προκειμένου να είναι σε πλήρη εγρήγορση ένα σύστημα, η αβεβαιότητα πρέπει να είναι ίδια σε όλα τα μέρη του. Αυτό σημαίνει ότι, αν π.χ. η ΕΒΖ έχει ζημίες, δεν μπορεί το διοικητικό συμβούλιο να αμείβεται ωσάν να είχε κέρδη. Αυτό σημαίνει ότι, αν αυτός που διοικεί την επιχείρηση δημιουργεί «επισφαλείς απαιτήσεις» πουλάει δηλαδή χωρίς να εισπράττει, οφείλει να έχει συνέπειες. Και αυτός, αλλά και όποιος τον ελέγχει και του το επιτρέπει. Αυτό επίσης σημαίνει ότι αν το κράτος θέλει να ασκεί επιχειρηματικότητα, θα το πράττει μέσα στο ίδιο πλαίσιο κανόνων με τις ιδιωτικές επιχειρήσεις. Όταν οι λοιπές βιομηχανίες δεν έχουν την δυνατότητα να έχουν «κεφαλαιακή ενίσχυση» από το κράτος, δεν θα έχει και αυτό. Και δεν θα έχει, για τον απλούστατο λόγο ότι δεν υπάρχουν πλέον διαθέσιμα για τέτοιες πολιτικές.
Όταν λοιπόν παραβιάζονται τέτοιοι θεμελιώδεις κανόνες, έρχεται η πραγματικότητα και σε επαναφέρει στην τάξη. Αν δείξεις σοφία και βάλεις μυαλό, μπορεί να αλλάξεις πορεία και να επιβιώσεις, έστω με πολλά τραύματα. Αν είσαι ξεροκέφαλος, θα σπάσεις το κεφάλι σου.
Η κυβέρνηση λοιπόν είναι ξεροκέφαλη. Νομίζει ότι με 30 εκ και χωρίς καμία απολύτως άλλη αλλαγή, θα σώσει την ΕΒΖ. Το αποτέλεσμα είναι να σπάσει το κεφάλι, αλλά δυστυχώς όχι το δικό της, αλλά των τευτλοπαραγωγών και του τομέα της ζάχαρης εν γένει.
Η ΕΒΖ, αφού δαπανήσει χωρίς σχέδιο τα 30 εκ, θα τεθεί μέσα στους επόμενους μήνες σε αναστολή λειτουργίας, διότι το πρόβλημά της δεν είναι ταμειακό. Τότε οι τευτλοπαραγωγοί δεν θα έχουν που να διαθέσουν την παραγωγή, θα χάσουν την συνδεδεμένη ενίσχυση και η χώρα την ποσόστωση. Η ΕΒΖ θα πουληθεί και η Ελληνική ποσόστωση θα παράγεται σε άλλη χώρα.
Είναι λύση η ιδιωτικοποίηση της ΕΒΖ; Μια ιδιωτικοποίηση με μοναδικό στόχο να πετάξει από την πλάτη του το κράτος της ζημιές, θα έχει ολέθριες συνέπειες. Θα είναι, αυτό που λέμε στις επιχειρήσεις «μια ακριβή οικονομία», διότι θα κοστίσει σε ΑΕΠ και απασχόληση, καθώς ο επενδυτής δεν θα έχει καμία δέσμευση για σύνδεση της δραστηριότητας με την Ελληνική τευτλοκαλλιέργεια.
Που βρίσκεται το κλειδί της υπόθεσης; Στην ποσόστωση και στο ρόλο που θέλουμε να έχουν οι τευτλοπαραγωγοί στην επόμενη περίοδο της χώρας. Η ποσόστωση είναι εθνικός πλούτος, επομένως δεν μπορεί να πουληθεί με τους ίδιους όρους που θα πουληθούν τα ακίνητα. Πρέπει να συνδεθεί με την Ελληνική τευτλοκαλλιέργεια. Με βάση την Ευρωπαϊκή νομοθεσία όποιος αγοράσει την ΕΒΖ παίρνει και την ποσόστωση. Επομένως, όποιος αγοράσει την ΕΒΖ, πρέπει να δεσμευτεί ότι την ποσόστωση, τον εθνικό δηλαδή πλούτο, θα τον παράγει από Ελληνικά τεύτλα.
Το δεύτερο όμως σημείο είναι ακόμη πιο καθοριστικό, καθώς θα προσδιορίσει αν οι σύγχρονες πολιτικές δυνάμεις εννοούν αυτά που λένε περί ανταγωνιστικής γεωργίας, αγρότη-επιχειρηματία, πρόσθεση αξίας στο προϊόν και καθετοποίηση της παραγωγής. Αν το επιχειρηματικό σχήμα που θα αγοράσει την ΕΒΖ δεν το κατέχουν οι παραγωγοί τεύτλων ή έστω αν δεν συμμετέχουν με σημαντικό ποσοστό, οι θεωρίες των κομμάτων καταρρέουν. Δημιουργείται ακόμη ένα ολιγοψώνιο που θα επιβάλλει δεσποτικά τους όρους του στους παραγωγούς, οι οποίοι στη συνέχεια δεν θα έχουν που αλλού να στραφούν, παρά στο κράτος ζητώντας επιδοτήσεις.
Πώς οι παραγωγοί μπορούν να αγοράσουν την ΕΒΖ και να την οδηγήσουν σε βιώσιμη πορεία; Μόνο αν το κράτος καθορίσει το πλαίσιο της συνεταιριστικής-επιχειρηματικής δομής έτσι ώστε να υπάρχει έλεγχος και λογοδοσία των διοικήσεων και εμπλακούν ιδιώτες που θα προσφέρουν τεχνογνωσία αλλά θα αμείβονται με βάση τους στόχους και τα κέρδη και όχι κατ᾽ αποκοπή. Διότι αν γίνει το δεύτερο, είναι βέβαιο ότι θα αρχίσουν πάλι οι μίζες και οι μελέτες για τις μελέτες. Η αβεβαιότητα που λέγαμε, πρέπει να είναι κοινή σε όλους.
Η πρόταση για την ΕΒΖ. Η Ελληνική γεωργία δεν θα μπορέσει να ανακάμψει αν -μεταξύ άλλων- δεν δημιουργηθούν ισχυρά και ανταγωνιστικά, καθετοποιημένα, συλλογικά επιχειρηματικά σχήματα, που θα εξασφαλίζουν τις μεγαλύτερες κατά το δυνατόν οικονομίες κλίμακας και θα αυξάνουν την προστιθέμενη αξία και την διαπραγματευτική δύναμη.
Δεδομένης της επικρατούσης νοοτροπίας, σχήματα με αυτά τα χαρακτηριστικά δεν μπορούν να δημιουργηθούν από παρθενογένεση. Όπως σε κάθε νέο οργανισμό απαιτείται μια «θερμοκοιτίδα», η οποία θα υποστήριξη το πρώιμο στάδιο της νέα αυτής μορφής επιχειρηματικών σχημάτων.
Επομένως, η περίπτωση της ΕΒΖ μπορεί να αποτελέσει πιλοτικό σχέδιο για την δημιουργία ανταγωνιστικών Ομάδων Παραγωγών Νέας Γενιάς, μέσω της δημιουργίας ενός σχήματος με μέλη το σύνολο των τευτλοπαραγωγών και σκοπό την εξαγοράς της ΕΒΖ, την καθετοποίηση της παραγωγής και την πρόθεση αξίας στο προϊόν.
Τα βήματα που πρέπει να ακολουθηθούν, χωρίς απολύτως κανένα δημοσιονομικό κόστος, είναι:
1. Διενέργεια διαγωνισμού για την κατάρτιση επιχειρηματικού σχεδίου που να αφορά: α) στην δημιουργία μίας σύγχρονης Ο.Π. που θα εξαγοράσει την ΕΒΖ και β) της καμπάνιας εξεύρεσης του επενδυτικού κεφαλαίου (fund raising).
2. Ο ανάδοχος θα αναλάβει για 5 χρόνια το ρόλο του τεχνικού συμβούλου υλοποίησης του επενδυτικού σχεδίου και θα αμειφθεί με ποσοστό από το fund raising και ποσοστό επί των οικονομικών προβλέψεων που θα έχει συμπεριλάβει στο επενδυτικό σχέδιο.
Αν τα παραπάνω δεν δρομολογηθούν άμεσα και το σχέδιο δεν τεθεί σε εφαρμογή μέσα στο πρώτο εννεάμηνο του 2015, οι συνέπειες θα είναι καταστροφικές.
* Ο Σπύρος Καχριμάνης είναι πολιτικός υπεύθυνος Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
