Αν δεν τιμολογηθεί το νερό που χρησιμοποιούν οι γεωργοί, τότε οι ελληνικές καλλιέργειες δεν θα επιδοτηθούν τη νέα προγραμματική περίοδο.
Επιπλέον, κανένας αγρότης δεν θα μπορεί να διεκδικήσει επιδότηση αν δεν διαθέτει βεβαίωση άδειας και χρήσης νερού, δηλαδή αν δεν έχει δηλώσει πρώτα την παράνομη γεώτρησή του.
Οι αποφάσεις αυτές, που έχουν ληφθεί εδώ και χρόνια σε ευρωπαϊκό επίπεδο πρόκειται πλέον να εφαρμοστούν και στη χώρα μας από την 1.1.2014 ή, αν οι ελληνικές αρχές παρουσιάσουν ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης, από την 1.1.2015.
Η Οδηγία 2000/60 ήρθε στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας να οργανώσει σε πολλά επίπεδα τη διαχείριση νερού με πρώτο στόχο, το 2015, όλα τα νερά στην Ε.Ε. να έχουν «καλή ποιότητα». Οι ελληνικές αρχές, ως είθισται, ξεκίνησαν με μεγάλη καθυστέρηση την εφαρμογή της Οδηγίας, με αποτέλεσμα το κατά το κοινώς λεγόμενο… να τρέχουν και να μη φθάνουν.
Υπάρχει, όμως, ένας νέος, κρίσιμος παράγοντας που θα ωθήσει την υιοθέτηση των αλλαγών: οι αιρεσιμότητες που συνοδεύουν τη νέα προγραμματική περίοδο 2014-2020. Το υπενθύμισε σχετικά πρόσφατα, σε αναπτυξιακό συνέδριο που πραγματοποίησε το υπουργείο Περιβάλλοντος ο κ. Γιώργος Κρεμλής, προϊστάμενος της Διοικητικής Μονάδας Πολιτικής Συνοχής και Εκτίμησης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. «Η νέα προγραμματική περίοδος προβλέπει αιρεσιμότητες οι οποίες μπορεί να μπλοκάρουν, να αναστείλουν τις πληρωμές από την αρχή της προγραμματικής περιόδου ή να αναστείλουν τις ενδιάμεσες χρηματοδοτήσεις από το 2016 και μετά, όταν θα γίνει η πρώτη έκθεση βάσει σχεδίου δράσης, το οποίο η χώρα θα εκπονήσει προκειμένου να πληρωθούν οι αιρεσιμότητες μέχρι το 2016», ανέφερε. «Οι αιρεσιμότητες στα νερά είναι η κοστολόγηση του νερού στους τρεις τομείς: αστική, βιομηχανική και γεωργική, με βάση την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει, ο χρήστης πληρώνει» και την εκπόνηση σχεδίων λεκανών απορροής.
Με δεδομένο ότι το αστικό και το βιομηχανικό νερό τιμολογούνται, απομένει το αγροτικό.
Τι ισχύει στη γεωργία; Σήμερα, περίπου το 40% των γεωργικών εκτάσεων υδρεύεται μέσω ΤΟΕΒ (Τοπικών Οργανισμών Εγγείων Βελτιώσεων), από τους οποίους εφαρμόζεται μια τιμολογιακή πολιτική. Το πρόβλημα, λοιπόν, εστιάζεται στο υπόλοιπο 60%, που αρδεύεται κατά βάση από ατομικές γεωτρήσεις, οι περισσότερες παράνομες.
Πώς σκοπεύει, λοιπόν, να κινηθεί το υπουργείο Περιβάλλοντος; Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», η Ειδική Γραμματεία Υδάτων πρόκειται μέσα στο επόμενο διάστημα να προκηρύξει διαγωνισμό (με προϋπολογισμό περί τις 700.000 ευρώ) για την ανάθεση της δημιουργίας ενός σχεδίου δράσης (action plan) για το νερό. Τα βασικά ζητήματα που θα αντιμετωπίζονται είναι δύο: η κοστολόγηση του νερού (δηλαδή ο υπολογισμός του κόστους της χρήσης του φυσικού πόρου) και η τιμολόγησή του ανά χρήση (στην οποία συνεκτιμώνται πολιτικά, κοινωνικά και άλλα κριτήρια). Σύμφωνα, πάντως, με τις βασικές αρχές της Οδηγίας 2000/60, η τιμολόγηση του νερού θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε λεκάνης απορροής, αλλά και κάθε καλλιέργειας. Ενιαία τιμολόγηση του νερού υπάρχει σε ελάχιστες χώρες, μεταξύ των οποίων η Κύπρος (αναγκάστηκε να το πράξει λόγω οξείας λειψυδρίας).
Με δεδομένο ότι ο διαγωνισμός δεν έχει ακόμα προκηρυχθεί, το σχέδιο δράσης αναμένεται να είναι έτοιμο μέχρι τα τέλη του 2014 ώστε να εφαρμοστεί από τις αρχές του 2015. Παρότι η αιρεσιμότητα ισχύει από τις αρχές του 2014 (δηλαδή κανονικά οι Ελληνες αγρότες δεν θα πρέπει να λάβουν επιδοτήσεις αν δεν ισχύει τον Ιανουάριο στη χώρα μια ενιαία πολιτική για την τιμολόγηση του αρδευτικού νερού), οι ελληνικές αρχές ελπίζουν ότι η εκπόνηση του σχεδίου δράσης με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα θα εκληφθεί θετικά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και θα δοθεί παράταση ενός έτους.
Πώς όμως θα ελέγξει η πολιτεία τις παράνομες γεωτρήσεις; Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», η ιδέα που προωθείται είναι ο ΟΠΕΚΕΠΕ (ο Οργανισμός Πληρωμών και Ελέγχου των Κοινοτικών Ενισχύσεων) να απαιτεί βεβαίωση άδειας και χρήσης νερού από τον υποψήφιο προς επιδότηση αγρότη, πιέζοντάς τον έτσι να «δηλώσει» την παράνομη γεώτρηση στις Αρχές, ώστε να ενταχθεί στο εθνικό μητρώο υδρογεωτρήσεων. Η υλοποίηση του τελευταίου έχει ανατεθεί στο ΙΓΜΕ και είναι θέμα ημερών να ξεκινήσει.
