Αρθρο του Παναγιώτη Κονομάρα
BSc, MSc Μεγιστοποίηση Απόδοσης Αθλητών -Εργοφυσιολογία
Γυμναστής Κ20 ΠΑΕ Πανθρακικός
Όλοι οι προπονητές προσπαθούν να πείσουν τους αθλητές τους να δίνουν τον καλύτερο τους εαυτό και να επιμένουν σε αυτό που κάνουν. Για να το καταφέρουν αυτό, οι αθλητές πρέπει να θέλουν αληθινά, έτσι ώστε να
διαθέσουν περισσότερο χρόνο και προσπάθεια προς την κατάλληλη κατεύθυνση.
Η διαδικασία αυτή δεν επιτυγχάνεται απλά με το να το ζητά ο προπονητής, δεν είναι θέμα πειθούς ή συζήτησης, αλλά η θεωρία των στόχων, την οποία μπορεί να τη χρησιμοποιήσει ο αθλητής ή προπονητής ανά πάσα στιγμή.
Οι στόχοι δεν ενεργούν από μόνοι τους. Επηρεάζουν ή επηρεάζονται και από άλλους παράγοντες και λειτουργούν σε συνδυασμό με αυτούς στη διαμόρφωση της τελικής απόδοσης. Ένας από τους παράγοντες είναι η αυτοπεποίθηση ή αυτό-αποτελεσματικότητα, δηλαδή η θετική προσδοκία ενός ποδοσφαιριστή ότι μπορεί να πετύχει σε μια συγκεκριμένη δραστηριότητα.
Η αυτοπεποίθηση επηρεάζει θετικά την αθλητική απόδοση, είτε άμεσα, είτε στον καθορισμό στόχων και στη συνέχεια οι στόχοι επηρεάζουν την απόδοση.
Οι έρευνες δείχνουν ότι, όσο πιο σίγουρα νοιώθουν τα άτομα τόσο πιο πολύ προσπαθούν, τόσο πιο δύσκολους στόχους θέτουν και αποδίδουν καλύτερα. Επηρεάζουν επίσης και την παρακίνηση και την συγκέντρωση των αθλητών στους στόχους, ενώ μειώνουν τα ποσοστά άγχους βελτιστοποιώντας έτσι την απόδοση.
Σαν προπονητές λοιπόν οφείλουμε να γνωρίζουμε και να εφαρμόζουμε τις παρακάτω θεωρίες:
1. Στόχοι που να σχετίζονται με την απόδοση και όχι το αποτέλεσμα
Παρότι η αρχή αυτή των στόχων ενδεχομένως να φαίνεται αντιφατική, αφού οι περισσότεροι σκέφτονται πάνω απ’ όλα το αποτέλεσμα δηλαδή τη νίκη, ωστόσο κάτι τέτοιο αποπροσανατολίζει τους αθλητές με αποτέλεσμα να μειώνονται τα ποσοστά επιτυχίας τους. Κάτι τέτοιο συμβαίνει, γιατί προτρέχουν και σκέφτονται για κάτι που θα έρθει μόνο αν προηγηθεί πολύ καλή απόδοση.
Επίσης, η νίκη δεν εξαρτάται μόνο από αυτούς, αλλά και από την απόδοση των αντιπάλων, τις καιρικές συνθήκες, τη διαιτησία, την τύχη κλπ.
Το θετικό αποτέλεσμα έρχεται μόνο ύστερα από επίτευξη υψηλής αγωνιστικής απόδοσης σε συνδυασμό με συγκέντρωση της προσοχής και της ενεργητικότητας στις πραγματικές απαιτήσεις των αγώνων, και όχι σε αφηρημένα πράγματα. Οι αθλητές θα πρέπει να θέτουν στόχους κυρίως για πράγματα που ελέγχουν οι ίδιοι, όπως η δική τους απόδοση.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ:
α. Ζητάμε από αθλητή ποδοσφαίρου να πετύχει 90% ευστοχία στα πέναλτι.
β. Να κάνει 20 κοιλιακούς επιπλέον σε κάθε προπόνηση.
2. Καλύτεροι οι ρεαλιστικοί στόχοι
Οι στόχοι πρέπει να είναι προκλητικοί, αλλά ταυτόχρονα και ρεαλιστικοί. Κάθε δραστηριότητα και κάθε προσπάθεια, είτε στην προπόνηση, είτε στον αγώνα, πρέπει να χαρακτηρίζεται από την αίσθηση του μέτρου.
Τα γρήγορα αποτελέσματα και οι υπερβολικές προσδοκίες καταστρέφουν τους αθλητές. Είτε τους απογοητεύουν, είτε τους οδηγούν σε τραυματισμούς, είτε σε πρόσκαιρες πλαστές επιτυχίες που δεν έχουν διάρκεια. Το κλειδί για τον καθορισμό ρεαλιστικών / εφικτών στόχων είναι να γνωρίζουν οι αθλητές τις πραγματικές τους δυνατότητες και να μην το συγχέουν με το τι θέλουν να γίνουν.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ:
α. Σε έναν ποδοσφαιριστή που έχει κάθετο άλμα 40 εκατοστά, θα πρέπει να έχει στόχο να βελτιωθεί κατά 5 εκατοστά σε 3 και όχι σε 1 μήνα.
β. Ένας κεντρικός μέσος με ευστοχία 50% στις πάσες του θα πρέπει να έχει ως στόχο τη βελτίωση κατά 10%, και όχι κατά 50%, σε διάστημα 3 μηνών.
3. Καλύτεροι οι συγκεκριμένοι και μετρήσιμοι στόχοι
Πάντα πρέπει να προσπαθεί να θέτει κανείς στόχους για πράγματα μετρήσιμα. Πολλά πειράματα έδειξαν ότι όταν λέει κανείς στους αθλητές να κάνουν το καλύτερο δυνατό, τότε αποδίδουν χειρότερα. Τα άτομα εκτελούν ή προσπαθούν μηχανικά χωρίς να παρακινούνται. Οι συγκεκριμένοι και μετρήσιμοι στόχοι βοηθούν τους αθλητές να παραμένουν δραστήριοι και συγκεντρωμένοι στο καθήκον τους μέσα στον αγώνα.
Ταυτόχρονα, στον αγώνα οι ξεκάθαροι στόχοι βοηθούν τους αθλητές να είναι ήρεμοι, να έχουν στρατηγική και να μην επηρεάζονται από διαιτησίες κλπ. Η αρχή αυτή προϋποθέτει την αξιολόγηση στη προπόνηση και στατιστικές από αγώνες για να μπορούν να οριστούν συγκεκριμένοι στόχοι με ακρίβεια.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ:
α. Τρέξε τα 100 μέτρα σε 14 δευτερόλεπτα.
β. Κάνε 20 επαναλήψεις σε 1 λεπτό.
γ. Στόχος σου είναι να χάσεις 1 κιλό αυτό το μήνα.
4. Όρισε βραχυπρόθεσμους στόχους για να πετύχεις και μακροπρόθεσμους
Η επίτευξη ενός μεγάλου ρεκόρ ή μίας επίδοσης ορισμένες φορές τρομάζουν τους αθλητές.
Οι βραχυπρόθεσμοι στόχοι είναι πιο αποτελεσματικοί γιατί παρακινούν περισσότερο και δείχνουν τη κατεύθυνση προς την οποία πρέπει να κινηθούν οι αθλητές.
Επίσης, μέσα από την επίτευξη των βραχυπρόθεσμων, επιτυγχάνονται και οι μακροπρόθεσμοι. Έτσι λοιπόν, δεν θα πρέπει να τίθενται στόχοι για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από ένα μήνα. Οι καλοί αθλητές θέτουν στόχους της εβδομάδας ή της ημέρας, για να βλέπουν άμεση βελτίωση και να παρακινούνται.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ:
α. Προσπάθησε να βελτιωθείς 10% στο τεστ κοιλιακών αυτό το μήνα.
β. Να εκτελέσεις 50 πέναλτι στη προπόνηση της Δευτέρας.
γ. Να τρέξεις 15 λεπτα στους 140 παλμούς μετά το τέλος αυτής, αλλά και κάθε προπόνησης.
5. Καλύτεροι οι ατομικοί - προσωπικοί στόχοι
Σε όλα τα αθλήματα πρέπει να ορίζονται και να μετρώνται προσωπικοί στόχοι, δηλαδή οι αθλητές να τους ορίζουν μόνοι τους, γιατί τότε τα αποτελέσματα είναι καλύτερα. Αυτό συμβαίνει γιατί όλοι αντιμετωπίζουν πιο σοβαρά αυτό που προτείνουν, αυτό που υποσχέθηκαν, αυτό που αποφάσισαν και δεν θέλουν να διαψεύσουν τον εαυτό τους.
Με τους αρχάριους αθλητές ή τις μικρές ηλικίες όπου δεν υπάρχει καθαρά η αίσθηση της πραγματικότητας και του μέτρου σύγκρισης ο προπονητής προτείνει και οι αθλητές επιλέγουν, έτσι ώστε η τελική απόφαση να είναι, ή να φαίνεται δική τους.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ:
α. Ζητάμε κατά στον αγώνα beach volley από τον ένα αθλητή να έχει ευστοχία 70% στα σερβίς του, ενώ από τον άλλον 60% επιτυχία στις υποδοχές.
6. Διαρκής ανατροφοδότηση και σωστή επικοινωνία
Η διαρκής ανατροφοδότηση, δηλαδή η άμεση ενημέρωση για την επίδοση ή οδηγία για τη διόρθωση της τεχνικής είναι αναγκαίες διαδικασίες, γιατί είναι αποδεδειγμένο πως τα άτομα που δεν δέχονται ανατροφοδότηση, δεν μπορούν να πετύχουν τους στόχους τους, γιατί δεν ξέρουν ακριβώς τι κάνουν και τι ακριβώς πρέπει να κάνουν.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ:
α. Σε μια άσκηση που πρέπει να εκτελέσουν οι παίκτες όσες περισσότερα σουτ στην εστία, είτε ο προπονητής, είτε ο αθλητής θα πρέπει να μετρά δυνατά τον αριθμό των εύστοχων σουτ.
7. Όχι πολλοί στόχοι
Το να ζητάμε από τους αθλητές να επιτύχουν σε πολλούς στόχους λειτουργεί ανασταλτικά στην απόδοση τους, αφού η ανθρώπινη μνήμη δεν είναι τόσο ικανή να ανταποκριθεί σε τόσα πράγματα κατά τη διάρκεια ενός αγώνα όπου, εκτός από τη σωματική, υπάρχει και η διανοητική κόπωση.
Δύο με τρεις εφικτοί στόχοι που να είναι ελεγχόμενοι από τους αθλητές μας είναι μια καλή επιλογή για έναν αγώνα.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ:
α. Προσπάθησε να μαρκάρεις man to man το παίκτη με τον νούμερο 9 και στα επιθετικά κόρνερ να πηγαίνεις στο 1ο δοκάρι.
Ο Παναγιώτης Κονομάρας είναι γυμναστής της ομάδας Νέων Κ20 της ΠΑΕ Πανθρακικός και BSc, MSc Μεγιστοποίηση Απόδοσης Αθλητών –Εργοφυσιολογία
Επιμέλεια: Δώρα Ιωακειμίδου
acadimies.gr 15/1/2013
