Στον Διονύσιο Σολωμό, που γεννήθηκε σαν σήμερα στα 1798, οφείλουμε την ψυχή μας· τη γλώσσα και την ελευθερία. Ανακηρύχθηκε αυτοδικαίως εθνικός μας ποιητής όχι μόνο διότι ύμνησε τον απελευθερωτικό μας αγώνα αλλά και επειδή πρώτος χρησιμοποίησε στον πεζό και ποιητικό του λόγο τη λαϊκή μας λαλιά· τη δημοτική. «Μήγαρις έχω άλλο στο νου μου, πάρεξ ελευθερία και γλώσσα;» αναρωτιόταν άλλωστε ο ίδιος.
Ο κόσμος του θεμελιωτή της νεοελληνικής ποίησης δομείται σε μια διαρκή πάλη τρανταχτών αντιθέσεων. Η καταγωγή του είναι ευγενική και ταυτόχρονα ταπεινή. Γιος τού κόντε Νικόλαου Σολωμού και της υπηρέτριάς του Αγγελικής Νίκλη. Γέρος ο πατέρας, δεκαεπτάχρονη μόλις η μάνα. Η ωριμότητα και το σφρίγος διαπλάθουν τον χαρακτήρα του. Σπουδάζει στην Ιταλία και γράφει τα πρώτα του ποιήματα στα Ιταλικά.
Λεπτομέρεια: δεν γνωρίζει ελληνικά, τουλάχιστον δεν τα έχει σπουδάσει. Τα ακούει μονάχα από την αμόρφωτη μάνα του. Το 1818 ολοκληρώνει τις σπουδές του και επιστρέφει στη Ζάκυνθο. Περνάει πολύς καιρός πριν αποφασίσει να γράψει στη γλώσσα μας. «Δυστυχισμένε μου λαέ, καλέ κι ηγαπημένε/ πάντοτε ευκολόπιστε και πάντα προδομένε». Στίχος που αποκαλύπτει με ακρίβεια μαγνητικής τομογραφίας την ψυχοσύνθεση του Ελληνα. Ισχύει ακόμα, και κατά τα φαινόμενα θα ισχύει εσαεί.
Ωδές στη φύση και τον έρωτα είναι τα πρώτα του ποιήματα: «Eστησ’ ο Ερωτας χορό με τον ξανθόν Aπρίλη,/ Kι’ η φύσις ηύρε την καλή και τη γλυκιά της ώρα…/ Mονάχο ανακατώθηκε το στρογγυλό φεγγάρι,/ Kι’ όμορφη βγαίνει κορασιά ντυμένη με το φως του». Η Επανάσταση όμως μαίνεται αντίκρυ στο νησί του κι η φλόγα για την ελευθερία τον δονεί.
Μήγαρις αναγνωρίζουμε τον Σολωμό σήμερα; Στίχοι όπως «πάντ’ ανοιχτά, πάντ’ άγρυπνα τα μάτια της ψυχής μου», «με λογισμό και μ’ όνειρο», «όμορφος κόσμος, ηθικός, αγγελικά πλασμένος» αποτελούν κλισέ. Πόσοι ξέρουμε ωστόσο πως είναι δικοί του; Ο ομομήτριος, ετεροθαλής αδελφός του διεκδικεί μερίδιο της πατρικής του περιουσίας. Κερδίζει τις δίκες αλλά αποξενώνεται από τη μητέρα του και εγκαθίσταται πληγωμένος στην Κέρκυρα. Επιρρεπής στο αλκοόλ ζει απομονωμένος τα τελευταία τριάντα του χρόνια.
Ο καιρός σήμερα προοιωνίζεται βροχές και σποραδικές καταιγίδες. Σε Αττική και Σαλονίκη νεφώσεις με βροχές και καρεκλοπόδαρα το πρωί.
Βροχές και καταιγίδες θα επικρατήσουν και αύριο με δυτικούς ανέμους έως 6 Μποφόρ. Τελειομανής ο Σολωμός δημοσιεύει όσο ζει ελάχιστα ποιήματα. Το μεγαλύτερο μέρος του έργου του δεν ολοκληρώθηκε ποτέ.
Στοχεύει ευθύβολα την ψυχή των Ελλήνων. Στροφές όπως οι παρακάτω δεν χάνουν ποτέ την επικαιρότητά τους: «H Διχόνια, που βαστάει/ ένα σκήπτρο η δολερή/ καθενός χαμογελάει,/ πάρ’ το, λέγοντας, κι εσύ./ “Kειο το σκήπτρο που σας δείχνει,/ έχει αλήθεια ωραία θωριά/ μην το πιάστε, γιατί ρίχνει/ εισέ δάκρυα θλιβερά./(…) Mην ειπούν στο στοχασμό τους/ τα ξένα έθνη αληθινά:/ “Eάν μισούνται ανάμεσό τους,/ δεν τους πρέπει ελευθεριά”».
Μετέωρος meteoros@efsyn.gr
