Κουσκουβέλης Ηλίας <iliaskou@uom.gr>
Σήμερα διάγουμε μία περίοδο οικονομικής κρίσης και κρίσης τής πολιτικής. Ωστόσο δεν πρέπει ο δημόσιος διάλογος και οι ενέργειες μας να αναλώνονται μόνο σε αυτά τα δύο ζητήματα.
Πρέπει να κατανοήσουμε ότι όσο περιορίζουμε το εύρος στο οποίο αναζητούμε λύσεις, τόσο περιορίζονται και οι επιλογές μας. Η Ελλάδα σήμερα, για να γιατρέψει τις παθογένειες της, έχει ανάγκη από μια ολιστική θεραπεία. Θα πρέπει να βρούμε ποιες είναι οι άλλες πολιτικές που θα μας βοηθήσουν να αντιμετωπίσουμε την κρίση, να μην απωλέσουμε την ισχύ μας, να διασφαλίσουμε το εθνικό συμφέρον, να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για μια Ελλάδα, που μπορεί να συμπεριφέρεται στρατηγικά, με ευελιξία, αποτελεσματικότητα και εξυπνάδα.
Η εξωτερική πολιτική είναι η πολιτική των πολιτικών σε περιόδους ομαλότητας και πολύ περισσότερο σε περιόδους κρίσης, ιδιαίτερα όταν ένα κράτος έχει ανάγκη να ενισχύσει το κύρος του, να διατηρήσει και να αυξήσει την εξωτερική ενδυνάμωση και τελικά να καταφέρει, παρά την κρίση, να ακολουθήσει με σταθερότητα τον προσανατολισμό του, αξιοποιώντας τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται. Η εξωτερική πολιτική οφείλει να μην παρασύρεται από τις συνθήκες της κρίσης, να μην χάνεται στη δίνη της, αλλά αντίθετα να υπηρετεί το σκοπό της αντιμετώπισής της.
Είναι αλήθεια ότι το πρώτο που υφίσταται ένα κράτος σε περίοδο οικονομικής κρίσης είναι ένα τεράστιο πλήγμα στο κύρος του. Φίλοι και αντίπαλοι θεωρούν ότι λόγω των οικονομικών περιορισμών είναι πιο διαχειρίσιμο, πιέζεται πιο εύκολα ή έχει περιορισμένες ικανότητες αντίδρασης. Το κύρος ενός κράτους οικοδομείται με πολύ μεγάλη δυσκολία και αρκεί μία αναφορά τύπου «Τιτανικού» ώστε να αρχίσει να βυθίζεται και οι εκκλήσεις για οικονομική βοήθεια ώστε να οδηγηθεί στην άβυσσο. Αρκεί ένας άστοχος χειρισμός για να μετατρέψει μια χώρα αρχικά σε μαύρο πρόβατο και στη συνέχεια αποδιοπομπαίο τράγο. Φτάνει ένα σχόλιο, μερικές ώρες, πόσο μάλλον μέρες, ασυνεννοησίας για να αποτυπώσουν το χάος.
Σήμερα η χώρα μας μαζί με την κρίση του χρέους βιώνει και μία κρίση κύρους. Η ηγεσία της πρέπει να πράξει τα πάντα ώστε να αποκατασταθεί το κύρος και να στείλει μηνύματα προς όλες τις κατευθύνσεις, να διαχωρίσει τα ζητήματα του χρέους από την εξωτερική πολιτική και την άμυνα. Η αποκατάσταση του κύρους τού κράτους στο εξωτερικό (και στο εσωτερικό) σίγουρα δεν είναι εύκολη, συνιστά, όμως, μέγιστη ευθύνη του συνόλου της πολιτικής ηγεσίας. Είναι δε απαραίτητη για την οικονομική ανόρθωση της χώρας. Αυτό είναι σήμερα το στοίχημα της εξωτερικής πολιτικής. Με υποχρέωση έντασης σε μία ήδη υφιστάμενη δραστηριότητα, την οικονομική διπλωματία: την προσπάθεια δηλαδή για προσέλκυση νέων επενδύσεων και την προώθηση αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται στον τόπο μας.
Όμως, το σημαντικότερο πρόβλημα στην περίοδο της οικονομικής κρίσης είναι η νοοτροπία της αδράνειας, η οποία λέει ότι δεν κάνουμε απολύτως τίποτε για να μη θιγεί ο οιοσδήποτε, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται τετελεσμένα ή να χάνονται πολύ σημαντικές ευκαιρίες.
Τα ζητήματα που έχουμε μπροστά μας είναι πολλά: η δικαστική μας διένεξη με τα Σκόπια στη Χάγη, οι καθημερινές παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου από την Τουρκία στο Αιγαίο και, πλέον, στην Ανατολική Μεσόγειο, οι κινήσεις έναντι της μη κύρωσης από την Αλβανία τής συμφωνίας οριοθέτησης της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ), η ανακήρυξη από την Ελλάδα της δικής της ΑΟΖ.
Η μη ανακήρυξη ΑΟΖ εκ μέρους τής Ελλάδας είναι ίσως η πιο χαρακτηριστική περίπτωση αδράνειας, η οποία μπορεί να μετατραπεί σε περίπτωση μεγάλης χαμένης ευκαιρίας. Πρώτον, διότι ισχυρότατοι παράγοντες του διεθνούς συστήματος επιθυμούν την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων της Ανατολικής Μεσογείου. Δεύτερον, όλοι οι ενδιαφερόμενοι επιθυμούν οι αγωγοί προς τη Δύση να διέλθουν μόνο από την Ελληνική ΑΟΖ, χωρίς τη παρεμβολή τρίτων. Γιατί λοιπόν καθυστερούμε; Είναι θέμα απόφασης, διαχείρισης καταστάσεων και μεγάλης απόδοσης για το κύρος και τα οικονομικά της χώρας!
Είναι θέμα ευθύνης να μην χάσουμε το στοίχημα της εξωτερικής πολιτικής, γιατί τότε δυστυχώς η κρίση θα έχει επεκταθεί και στον ευαίσθητο τομέα των διεθνών σχέσεων με τραγικές συνέπειες για το μέλλον.
Σήμερα διάγουμε μία περίοδο οικονομικής κρίσης και κρίσης τής πολιτικής. Ωστόσο δεν πρέπει ο δημόσιος διάλογος και οι ενέργειες μας να αναλώνονται μόνο σε αυτά τα δύο ζητήματα.
Πρέπει να κατανοήσουμε ότι όσο περιορίζουμε το εύρος στο οποίο αναζητούμε λύσεις, τόσο περιορίζονται και οι επιλογές μας. Η Ελλάδα σήμερα, για να γιατρέψει τις παθογένειες της, έχει ανάγκη από μια ολιστική θεραπεία. Θα πρέπει να βρούμε ποιες είναι οι άλλες πολιτικές που θα μας βοηθήσουν να αντιμετωπίσουμε την κρίση, να μην απωλέσουμε την ισχύ μας, να διασφαλίσουμε το εθνικό συμφέρον, να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για μια Ελλάδα, που μπορεί να συμπεριφέρεται στρατηγικά, με ευελιξία, αποτελεσματικότητα και εξυπνάδα.
Η εξωτερική πολιτική είναι η πολιτική των πολιτικών σε περιόδους ομαλότητας και πολύ περισσότερο σε περιόδους κρίσης, ιδιαίτερα όταν ένα κράτος έχει ανάγκη να ενισχύσει το κύρος του, να διατηρήσει και να αυξήσει την εξωτερική ενδυνάμωση και τελικά να καταφέρει, παρά την κρίση, να ακολουθήσει με σταθερότητα τον προσανατολισμό του, αξιοποιώντας τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται. Η εξωτερική πολιτική οφείλει να μην παρασύρεται από τις συνθήκες της κρίσης, να μην χάνεται στη δίνη της, αλλά αντίθετα να υπηρετεί το σκοπό της αντιμετώπισής της.
Είναι αλήθεια ότι το πρώτο που υφίσταται ένα κράτος σε περίοδο οικονομικής κρίσης είναι ένα τεράστιο πλήγμα στο κύρος του. Φίλοι και αντίπαλοι θεωρούν ότι λόγω των οικονομικών περιορισμών είναι πιο διαχειρίσιμο, πιέζεται πιο εύκολα ή έχει περιορισμένες ικανότητες αντίδρασης. Το κύρος ενός κράτους οικοδομείται με πολύ μεγάλη δυσκολία και αρκεί μία αναφορά τύπου «Τιτανικού» ώστε να αρχίσει να βυθίζεται και οι εκκλήσεις για οικονομική βοήθεια ώστε να οδηγηθεί στην άβυσσο. Αρκεί ένας άστοχος χειρισμός για να μετατρέψει μια χώρα αρχικά σε μαύρο πρόβατο και στη συνέχεια αποδιοπομπαίο τράγο. Φτάνει ένα σχόλιο, μερικές ώρες, πόσο μάλλον μέρες, ασυνεννοησίας για να αποτυπώσουν το χάος.
Σήμερα η χώρα μας μαζί με την κρίση του χρέους βιώνει και μία κρίση κύρους. Η ηγεσία της πρέπει να πράξει τα πάντα ώστε να αποκατασταθεί το κύρος και να στείλει μηνύματα προς όλες τις κατευθύνσεις, να διαχωρίσει τα ζητήματα του χρέους από την εξωτερική πολιτική και την άμυνα. Η αποκατάσταση του κύρους τού κράτους στο εξωτερικό (και στο εσωτερικό) σίγουρα δεν είναι εύκολη, συνιστά, όμως, μέγιστη ευθύνη του συνόλου της πολιτικής ηγεσίας. Είναι δε απαραίτητη για την οικονομική ανόρθωση της χώρας. Αυτό είναι σήμερα το στοίχημα της εξωτερικής πολιτικής. Με υποχρέωση έντασης σε μία ήδη υφιστάμενη δραστηριότητα, την οικονομική διπλωματία: την προσπάθεια δηλαδή για προσέλκυση νέων επενδύσεων και την προώθηση αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται στον τόπο μας.
Όμως, το σημαντικότερο πρόβλημα στην περίοδο της οικονομικής κρίσης είναι η νοοτροπία της αδράνειας, η οποία λέει ότι δεν κάνουμε απολύτως τίποτε για να μη θιγεί ο οιοσδήποτε, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται τετελεσμένα ή να χάνονται πολύ σημαντικές ευκαιρίες.
Τα ζητήματα που έχουμε μπροστά μας είναι πολλά: η δικαστική μας διένεξη με τα Σκόπια στη Χάγη, οι καθημερινές παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου από την Τουρκία στο Αιγαίο και, πλέον, στην Ανατολική Μεσόγειο, οι κινήσεις έναντι της μη κύρωσης από την Αλβανία τής συμφωνίας οριοθέτησης της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ), η ανακήρυξη από την Ελλάδα της δικής της ΑΟΖ.
Η μη ανακήρυξη ΑΟΖ εκ μέρους τής Ελλάδας είναι ίσως η πιο χαρακτηριστική περίπτωση αδράνειας, η οποία μπορεί να μετατραπεί σε περίπτωση μεγάλης χαμένης ευκαιρίας. Πρώτον, διότι ισχυρότατοι παράγοντες του διεθνούς συστήματος επιθυμούν την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων της Ανατολικής Μεσογείου. Δεύτερον, όλοι οι ενδιαφερόμενοι επιθυμούν οι αγωγοί προς τη Δύση να διέλθουν μόνο από την Ελληνική ΑΟΖ, χωρίς τη παρεμβολή τρίτων. Γιατί λοιπόν καθυστερούμε; Είναι θέμα απόφασης, διαχείρισης καταστάσεων και μεγάλης απόδοσης για το κύρος και τα οικονομικά της χώρας!
Είναι θέμα ευθύνης να μην χάσουμε το στοίχημα της εξωτερικής πολιτικής, γιατί τότε δυστυχώς η κρίση θα έχει επεκταθεί και στον ευαίσθητο τομέα των διεθνών σχέσεων με τραγικές συνέπειες για το μέλλον.
